Stikstofaanbod verruimen met gras-klaver

Ton Derks, adviseur rundvee en weidecoach, noemde bij zijn onderdeel ‘Hoe voed je de bodem?’ de mogelijkheden van klaver in het gras. “Op veel bedrijven op zand- en lossgrond is de stikstofruimte te krap om landbouwkundig optimaal te bemesten. Vaak is maar 80% ten opzichte van het maximaal haalbare mogelijk. Dit geeft 5 à 10% opbrengstderving. Als je klaver gebruikt kun je de krappe stikstofruimte vergroten. Klaver kan 150 kg extra stikstof per hectare produceren via Rhizobium-bacteriën in de wortelknolletjes.”

Voordelen bemesten gras-klaver

Percelen met goed ontwikkelde klaver (minimaal 30% van de gewasopbrengst) hoeven na de eerste snede niet met kunstmest bemest te worden. Voor de eerste snede is het advies om 60% te bemesten van de normale kunstmestgift voor een goede start van de grasgroei. Het eerste jaar na zaai kan een lichte gift  voor de tweede snede nog zinvol zijn. Na het eerste jaar is dat niet meer nodig. De aangepaste bemesting geeft een besparing op arbeid en kunstmestkosten en kan ook extra gewasopbrengst geven en een beter ruw eiwitgehalte. 

“Als je klaver toepast op een deel van de percelen, mogen de niet klaverpercelen extra bemest worden. Dat geeft nog  extra opbrengsten.”  Het doel is om geleidelijk over te gaan naar overal grasklaver waar dat past. Bij minimaal een derde tot de helft van de oppervlakte grasland is het wettelijk N-tekort op zandgrond opgelost door eigen N-productie via de klaver.

Financiële voordelen

Ton Derks maakte aan de hand van een praktisch voorbeeld duidelijk wat de financiële voordelen zijn. Stel je hebt een bedrijf met 40 hectare grond en 20% stikstof onder optimum bemesten met als gevolg 7% opbrengstderving (stel normaal 12 ton ds-opbrengst per ha grasland). Het optimaal N-niveau bij 140 NLV is 345 kg. Alle grasland wordt in een aantal jaren omgezet in gras-klaver. 

Rendement klaver op bedrijf 40 ha, waarvan 40 ha gras-klaver (20 % N onder optimum)

Toelichting van de tabel: 
Resultaat gras-klaver bestaat uit besparing op kunstmest, extra grasopbrengst door betere     
N-beschikbaarheid, besparing op arbeid en trekkerkosten (alleen  eerste snede nog kunstmest),
extra productie ruw eiwit en extra kosten gras-klaver (zaad, onkruidbestrijding). 

Rode of witte klaver?

Klaver is positief voor de biodiversiteit. Er zijn twee soorten klaver: rode klaver en witte klaver. Deze twee soorten zijn goed te combineren op de percelen. Rode klaver (bloem) is minder smakelijk dan witte klaver. Rode klaver gaat  na 2 à 3 jaar weg uit het perceel grasland, omdat  het maar één wortel heeft. Witte klaver heeft meer wortels/uitlopers en staat steviger in de bodem. Nadelig kan zijn dat witte klaver kan gaan woekeren. Het advies is om voor weiden vooral witte klaver en voor maaien vooral rode klaver te gebruiken. Voor maaien is het advies om ook 1 kg witte klaver toe te voegen, zodat deze de open plaatsen van de uitgevallen rode klaver kan invullen.”

Voorwaarden voor toepassing grasklaver

• Zaai het in vóór 15 september. Later zaaien geeft risico op uitvriezen.
• Zorg voor een pH-waarde in de grond van minimaal 5,7. 
• Stoppel: bij voorkeur stikstofarm. Klaver doet het het beste op grond met weinig N-levering.
• Zorg voor een vlak, fijn, stevig en vochtig zaaibed welke je ploegt met een vorenpakker. 
• Voorkom bij het zaaien ontmenging in de machine, door regelmatig zaad bij te vullen.  
• Zaai de grasklaver op 1,0 cm diepte, of zaai in 2 werkgangen: gras dieper dan klaver.

Gebruik je grasklaver zowel op percelen die je maait en die je laat weiden, kies dan voor een weidemengsel 25-30 kg graszaad (diploïd) of 35-40 kg graszaad tetraploïd. Meng hier 2-3 kg witte cultuurklaver bij. Eventueel kan ook  wat rode klaver toegevoegd worden. Gaat het alleen om de percelen die je gaat maaien? Neem dan een maaimengsel of mengsel voor gemengd gebruik. Gebruik ongeveer 80% van de normale graszaadhoeveelheid en voeg 4 kg rode klaver diploïd toe of 6 kg tetraploïd en bij beide soorten aanvullend 1 kg witte klaver. Deze vult de gaten als de rode klaver uitvalt.

Profielkuil: Beworteling rode klaver links en gras rechts.