Specialisatie vraagt om nieuwe schuur

Voor verdere specialisatie in stammenteelt heeft maatschap Baarveld in Kloosterburen een gloednieuwe schuur met vijf bewaarcellen en ruimte voor sortering gerealiseerd. Het bedrijf koos voor een ruim jasje om flexibel te kunnen zijn en om een groot aantal kisten kwijt te kunnen. “Je wilt hoogwaardig uitgangsmateriaal het liefst niet los op de vloer storten.”

Voor een regulier akkerbouwbedrijf zou de huidige situatie van de maatschap Baarveld niet een reden zijn om een forse investering te doen. De oude schuur op het Groningse erf voldoet namelijk nog prima. “Die was in principe niet aan vervanging toe. Voor een schuur als de onze is het nog een
hele mooie", knipoogt Tiete Vegter van maatschap Baarveld. “Ik kan hier zo'n 25 hectare kwijt. Voor een normaal akkerbouwbedrijf een zeer werkbare situatie. Dat komt mede door de stalen spanten en zuilen. Je moet echter ook aan de toekomst denken en die zit hier tegenover mij.”

Centrale plek

De maatschap Baarveld, vernoemd naar de naam van de boerderij, telt vijf maten. Naast Tiete Vegter zitten zijn zus Magriet Taselaar-Vegter en zijn zwager Klaas Taselaar in het bedrijf. Sinds vorig jaar is de maatschap met ‘nichtje' Francien Taselaar en haar vriend Hendrikus Walstra uitgebreid.
De teelt van stammen krijgt hierdoor een centrale plek in de toekomstplannen. “Al vanaf dat ik een jongen was hielp ik op het stammenbedrijf, waar mijn vader bedrijfsleider is, regelmatig mee in vakanties en weekenden. De passie voor stammenteelt heb ik echt van hem meegekregen", legt
Walstra uit. Hij ziet in een gesloten bedrijf met goed uitgangsmateriaal zeker meerwaarde. “We richten ons vooral op het hoogste niveau, de S-kwaliteit.” De maatschap Baarveld was al een gesloten bedrijf, vult Klaas Taselaar aan. “Om insleep van ziekten te voorkomen, teelden we voor onszelf stammen voor zo’n vier of vijf pootgoedrassen.”

Helemaal gesloten was het bedrijf niet, want er komt bijvoorbeeld nog wel een bietenrooier. Voor de
toekomst blijkt nieuwbouw echter noodzakelijk. “Om de verschillende partijen voor de stammenteelt te
scheiden, is kistenbewaring eigenlijk een vereiste en dat kan niet in de huidige schuur. Het product blijft in kisten ook mooier in vergelijking met los gestort. Dus is het voor ons zaak om in bewaring te investeren.” De maatschap klopte bij Harrie Versluis van DLV Advies aan en bekeek verschillende schuren. Harrie: “Om te beginnen is gezamenlijk een ontwerp gemaakt. Daarbij zijn gesprekken gevoerd over de indeling en de keuze van het luchtverdeelsysteem. De voor- en nadelen zijn besproken en op basis daarvan heeft Maatschap Baarveld een bewuste keuze gemaakt. Ook bouwkundig waren er keuzes te maken. Zo moest er gekozen worden tussen heien en grondverbetering. Voor heien waren lange en dure palen nodig. Grondverbetering kan in de toekomst een kleine zetting geven. Deze zetting was te overzien. Mocht het in de toekomst toch tevenvallen, dan is de zetting ook te corrigeren. Daarom is gezamenlijk gekozen om de bewaarplaats op een grondverbetering te bouwen.  Met dat ontwerp is de bouwvergunning aangevraagd.” 

Vijf cellen

“Vervolgens zijn bouwkundige tekeningen, een bestek en constructieve berekeningen gemaakt. In het bestek is de kwaliteit en uitvoering nauwgezet beschreven. Hiermee zijn prijzen bij aannemers opgevraagd. Dit laatste is met een aanbesteding gedaan. Ondanks dat alle aannemers en gedetailleerd bestek en tekeningen krijgen, waren de prijsverschillen toch meer dan 30%. De goedkoopste aannemer, KendersBouw uit Bedum is vervolgens gekozen om daadwerkelijk mee te gaan bouwen.” 
Het uitgangspunt van de nieuwbouw is de bewaring. Gekozen is voor vijf cellen, waar Ventri verantwoordelijk is voor computergestuurde bewaring en stroomvoorziening. Door het aantal cellen ontstaat de mogelijkheid om per ras de juiste bewaartemperatuur te hebben. Voor de ventilatie en koelinstallatie is een programma van eisen gemaakt. Hiermee worden de prestaties en de minimale kwaliteit vastgelegd. De offertes zijn beoordeeld en er is een keuze gemaakt op basis van de prijs-kwaliteit verhouding. Harrie: “Hierbij is maatschap Baarveld niet over een nacht ijs gegaan. Voordat de keuze gemaakt is, hebben zij de bewaarcomputer bekeken van verschillende leveranciers bij enkele collegatelers. Bij deze offertes kwam Engie met het voorstel om een, voor de landbouw, nieuw koudemiddel te gebruiken: een directe expansie met CO2. Dit natuurlijke koudemiddel paste binnen de filosofie van de maatschap.” Tiete: “Voordat dit systeem gekozen kon worden, heeft Harrie de offerte technisch beoordeeld en is hij in de achterliggende techniek gedoken om de voor- en nadelen van dit systeem  ten opzichte van andere systemen te beoordelen. Hieruit bleek dat de voordelen voor het gebruik op dit bedrijf duidelijk opwegen tegen de nadelen. Ook is het nog maar de vraag of we in de toekomst nog freon-gassen mogen gebruiken voor de bewaring. De meerprijs van dit systeem ten opzichte van een systeem met een synthetisch koudemiddel is afgedekt middels extra investeringsaftrek (EIA). Ook deze is door DLV advies aangevraagd.”

Ruimte voor 1.080 kisten

De maatschap hanteert voor haar honderd hectare landbouwgrond een bouwplan van één op vier. Groei van het areaal ligt niet meteen in de lijn van de verwachting. Een totaal van 25 hectare wordt dus voor stammenteelt ingezet. “Misschien dat ik ooit wel de keuze maak om naar één op drie te gaan. Met de juiste rassen kan dat, maar dat is echt toekomstmuziek.” 
In totaal kan de maatschap 1.080 kisten in de cellen kwijt. Die worden zes hoog geplaatst. De mogelijkheid bestaat om in één van de vijf cellen voor Talent-bewaring in te zetten. De natuurlijke kiemgroeiregulator moet voor meer pootgoedknollen in de juiste maat zorgen.

CO2-koeling

Voor de bewaring is een andere heftruck aangeschaft en zijn én komen er nieuwe kuubskisten. Alhoewel de nieuwe schuur klaar is verhuist de sorteermachine pas volgend jaar. “De capaciteit van de sorteerder is op dit moment nog wat lager, maar dat accepteren we. Wellicht dat er in de toekomst nog wel een nieuwe installatie komt als het machinaal lezen zijn intrede doet.
Binnen tien jaar zal dat wel uitontwikkeld zijn. Tot die tijd redden wij ons prima met de huidige installatie”, denkt Hendrikus Walstra. Tiete Vegter knikt instemmend. “Het ombouwen van onze  vijfvakssorteerder is nog wel een klusje. hoor. Hij moet helemaal uit elkaar en opnieuw opgebouwd worden. Dat doen we volgend jaar.'

Leeskamer op zolder

In de oude schuur hangt de transportband aan het plafond en staat de leeskamer op zolder. “In de nieuwe situatie bouw ik frames, waardoor ik de transportbanden van de oude sorteerder weer kan gebruiken Ook moet ik ervoor zorgen om een transportband extra onder de sorteerbunker te krijgen. Met deze extra band kan de bunker eenvoudig leeglopen. Hiermee kun je ook beter inspelen op de trend dat er steeds meer maten komen. Verder moet je beschadigingen zoveel mogelijk voorkomen en daarom doen we de eerste-, tweede- en derdejaars stammen niet in maten. De partijen zijn er te klein voor." 
Voor Hendrikus en Francien ontstaat een bedrijf waarvan de maatschap verwacht dat het toekomstbestendig is. Het uitgangsmateriaal wordt voor handelshuis HZPC in Joure geteeld.
“Met stammenteelt kun je een stukje meerwaarde creëren. Met minimaal acht rassen zorg je voor een stukje spreiding. Veredeling brengt altijd een risico met zich mee. Het ras dat het ene jaar goed presteert, kan het andere jaar problemen hebben met bijvoorbeeld de afzet. Van tevoren weet je ook nooit welke rassen je krijgt toegewezen.” Omdat er bij stammenteelt ook veel
handwerk komt kijken, denkt Walstra dat het bedrijf een behoorlijke omvang heeft. Ook schoonvader Klaas Taselaar verwacht niet dat er nog een schaalsprong gemaakt hoeft te worden. “Dan moet je al meteen denken in meer arbeid. Vergeet niet dat de papieren rompslomp tegenwoordig ook enorm veel tijd vergt. Het is er allemaal niet echt eenvoudiger op geworden. Een punt of komma op de verkeerde plek scheelt meteen veel geld.”

Van oorsprong gemengd bedrijf

Tiete Vegter woont op boerderij Baarveld. Op den duur zal hij plaats maken voor zijn opvolgers. “Een echte familie-onderneming", benadrukt hij. “Mijn ouders zijn in 1954 op deze plek met een gemengd bedrijf begonnen. Ze hadden veertig hectare grond. Dat is in de jaren zeventig verdubbeld. In 1978 kwam ik in de maatschap. Het was inmiddels een puur akkerbouwbedrijf met bieten, aardappelen en graan. In 1989 heb ik het stokje overgenomen.” Zeven jaar geleden kwamen zijn zwager en zus erbij. Zij namen twintig hectare grond mee, waardoor de het areaal op de huidige omvang van circa honderd hectare uitkomt. “Het besluit om de maatschap uit te breiden heeft puur met opvolging te maken. Eigenlijk is het heel eenvoudig. Waren Hendrikus en Francien er niet geweest, dan was ik zelf doorgegaan. Met de oude schuur.”