Complex urgentiegebied

Door het in 2014 aanwijzen van urgentiegebieden wilde de provincie Noord-Brabant plekken met een hoge geur- of fijnstofbelasting aanpakken door in dialoog te gaan met partijen. Een goede aanpak, zo vindt gedeputeerde Anne-Marie Spielings (agrarische ontwikkeling). Dit blijkt uit het begin januari gesloten convenant in Ulicoten. Dat heeft bewezen dat omwonenden, boeren en de overheid samen oplossingen weten te bedenken voor overlast in de intensieve veehouderij. 
Behalve geur en/of fijnstof in de urgentiegebieden speelt ook de beleving van omwonenden een rol. Een urgentieteam helpt bij het zoeken naar een oplossing. Het team is breed samengesteld uit betrokken partijen uit de provincie. 

Lange lijst van urgentiegebieden

Na een inventarisatie bleken zeventig gebieden, vooral in Oost-Brabant, urgentiegebied te zijn. Zo'n
50 zijn via vrij kleine ingrepen op te lossen. Volgens Herman Litjens, namens ZLTO lid van het urgentieteam, gaat het daarbij om bijvoorbeeld de installatie van een luchtwasser, het verplaatsen van een inrit of het in overleg afspreken op welke uren laden en lossen kan plaatsvinden. Circa twintig urgentiegebieden zijn complexer. Problemen daar zijn waarschijnlijk niet op te lossen zonder bedrijfsbeëindiging en/of bedrijfsverplaatsingen. Ook Ulicoten hoorde bij een van de complexere urgentiegebieden.
Ulicoten is trouwens niet op het conto van het urgentieteam te schrijven. De dialoog daar begon al voor het systeem van urgentiegebieden bestond. Adviseur Erica Bijl van DLV Advies heeft in Ulicoten gezorgd voor een positieve afronding van de dialoog in een convenant. Dat de lijst met urgentiegebieden zo van de bepaling van urgentiegebielang is, valt voor haar wel te verklaren Bijl: “Terugkijkend op de situatie in Ulicoten is mijn conclusie dat dit alles het gevolg is van beleid waarin onvoldoende rekening is gehouden met de verschillende functies die bij elkaar geplaatst zijn in het buitengebied. Daar komen de bestuurders nu achter, er is veel aandacht nodig voor de inpassing." Op concrete successen kan het urgentieteam nog niet bogen, althans niet naar buiten toe. Anne-Marie Spierings: “Veel kunnen we daar nu niet over zeggen, die processen liggen heel gevoelig. Een aantal staat op het punt van afronding, maar we komen er pas mee naar buiten als partijen eruit zijn.”

Ulicoten fungeert als rolmodel

Gedeputeerde Staten van Brabant ziet het convenant van Ulicoten als voorbeeld hoe boeren,
burgers en overheid problematische situaties tussen veehouderijen en omwonenden kunnen oplossen. Gedeputeerde Anne-Marie Spierings ziet het als een bewijs dat de ingezette aanpak van urgentieteams de goede is. Tien jaar onenigheid tussen drie intensieve veehouderijen en omwonenden is voorafgegaan aan het convenant. Na jarenlange juridische procedures is de strijdbijl in 2016 definitief begraven. 
Dat het in Ulicoten zo uit de hand kon lopen, heeft volgens Erica Bijl - die als adviseur van DLV Advies
partijen bijna twee jaar heeft begeleid – alles te maken met een gebrek aan communicatie. Bijl: “Het is de bewoners van het gebied overkomen: ineens werd hun woonwerkomgeving een LOG en zouden er drie grote intensieve veehouderijen komen. Zonder enig overleg, als een voldongen feit. Had je iedereen uit het gebied een brief gestuurd met daarin het plan om het aan te wijzen als LOG-gebied dan was er ook wel weerstand gekomen, maar had je wel in gesprek gekund. Nu is die fase helemaal overgeslagen en was het gelijk strijd. Een van de omwonenden, Sonja Borsboom, begon door deze
'overval' het burgerinitiatief Megastallen Nee. Daar is ze ook in geslaagd, het beleid is omgegooid. Zij heeft bewustwording gebracht."

Begeleiding nodig voor oplossing

Onder begeleiding van Erica Bijl kwamen partijen langzaam weer met elkaar in gesprek en ontstond toch de bereidheid om er samen uit te komen. Zeker 200 individuele en gezamenlijke gesprekken waren ervoor nodig om een oplossing te vinden waar iedereen achter stond. Van de drie geplande intensieve veehouderijen in het gebied vestigde zich uiteindelijk maar één bedrijf op die locatie. Een tweede bedrijf was bereid het bedrijf voort te zetten op een vrijgekomen bestaande locatie in de aangrenzende gemeente Alphen-Chaam. Het derde bedrijf heeft besloten te stoppen met de plannen in het LOG. De oplossing voor Ulicoten heeft uiteindelijk 1,3 miljoen euro gekost.