Komende 30 jaar prettig werken

De vierde generatie Vogels, Leo Vogels met zijn vrouw Willeke en 2 dochters, hadden nog maar net intrek genomen op het akkerbouwbedrijf aan de Camstrawei in Firdgum toen het noodlot toesloeg. Een brand verwoestte in één nacht een deel van het woonhuis, de bewaarloods, machines en een complete opbrengst van 70 hectare. De schade was enorm. Toen de nuchtere Friese maatschap, bestaande uit vader Emile en twee zoons Leo en Pieter, de eerste schrik te boven was, moest het kort daarvoor opgestelde nieuwbouwplan herzien worden. Wij spraken Leo ter voorbereiding van hun open dag op 18 mei a.s. Leo vertelt: “Het originele plan lag net klaar om opgestuurd te worden voor de aanbesteding, de tekeningen waren al akkoord voor de vergunning. Helaas verwoestte de brand juist dát deel wat wij graag wilde behouden. Toen kwam alles ineens in een ander daglicht te staan.”

Brand biedt nieuwe uitgangspositie nieuwbouw

Barry Akkerman, projectleider bouw open teelten, was al betrokken bij de nieuwbouwplannen van de maatschap Vogels. Barry: “We hadden al een gedegen plan opgesteld voorde uitbreiding van het bedrijf. We hadden al goed nagedacht en berekend welke capaciteit het bedrijf in toekomst nodig zou hebben en welk koelingssysteem er bijvoorbeeld bij deze wensen zou passen. Na de brand zijn we dus vrij snel weer om tafel gaan zitten om vanuit de nieuwe uitgangssituatie een plan te maken. Het moest nu wel direct grootschaliger omdat de brand veel verwoest had.” Leo: “Onze uitgangspunten waren ineens anders en het plannen moest in een stroomversnelling. Het antwoord op de vraag ‘waar willen we over 10-15 jaar staan’ konden we toen sneller dan gedacht gaan realiseren. We hebben veel opties afgewogen en concessies gedaan om het direct op deze schaal aan te pakken.”

Voldoende opslagcapaciteit onder architectuur gebouwd

Barry: “Vanuit de beschikbare 260 hectares en de wens van de maatschap om te blijven groeien is de benodigde opslagcapaciteit berekend, voor nu en voor de toekomst.” Het resultaat is een nieuwe bewaarloods met ruimte voor 4.500 kisten op lucht. Hiervan kunnen er 1.500 ondersteund worden middels een koelsysteem op het natuurlijke koudemiddel CO₂. Uniek aan de bewaring zijn de betonnen drukwanden die zijn toegepast in de cellen. Barry legt verder uit: “Deze drukwanden bestaan uit één stuk. Het beton is robuuster en duurzamer. Er zijn geen losse elementen en veel minder naden, waardoor het mooier en strakker oogt. Er is ook geen schimmelvorming op de wanden omdat het slechts beperkt vocht opneemt. Een ander groot voordeel is dat de betonpanelen tegelijk met de staalconstructie worden gemonteerd, wat een tijdswinst is in de planning.”

En die tijdswinst hadden ze zeker nodig. Leo: “Door de brand en de aankomende oogst werd het pijnlijk duidelijk hoe snel wij een nieuwe bewaring nodig hadden. 70% van de oogst van 2017 was verloren gegaan. Het nieuwe uitgangsmateriaal konden we op verschillende locaties onderbrengen, maar de oogst van 2018 moest toch wel onder eigen dak bewaard worden. Qua technieken konden we gelukkig terugvallen op eerder gemaakte keuzes in ons oorspronkelijke nieuwbouwplan.” 

De uien worden nu ook in kisten opgeslagen. Barry: “Dit past naadloos in de bedrijfsvoering die nu helemaal gericht is op het bewaren in kisten. Door het verlies van de vroegere uienbewaring, moest hierin een nieuwe keuze voor opslag- en bewaartechniek worden gemaakt. Een kistenbewaring bouwen voor alleen gele uien kan economisch niet uit. Uitzondering hierop is als de opslagmethode voor andere producten ook in kisten is en de bewaarcellen eenvoudig toe te voegen zijn in het ontwerp, en dat was hier het geval. Er zijn twee cellen gemaakt om de 1000 kisten uien op te slaan. Deze cellen hebben meer ventilatiecapaciteit en aangepaste luikafmetingen.”

Naast de aardappel- en uiencellen is er ook een werkcel gecreëerd. Hierin staat een afwijkende droogwand ten opzichte van de overige cellen waarmee vochtige partijen extra snel kunnen worden (voor)gedroogd en verwarmd. Daarnaast wordt de cel tijdens het sorteren gebruikt als wegzetruimte voor een product dat gereed is voor transport.

Restwarmte benut voor vloerverwarming

De cellen zijn voorzien van zuigventilatie met toerengeregelde en geluidsarme ventilatoren. Het voordeel van toerengeregelde ventilatoren is dat ze enorm veel energie besparen als je ze een klein stukje terugdraait in toeren. Afsluiting van de zuigkanalen gebeurd met zuigkleden die vanaf de drukwand oprolbaar zijn.
Er worden geen synthetische koudemiddelen gebruikt om te koelen. Leo: “Het natuurlijke koudemiddel waar onze koelinstallatie op draait is CO₂. De maatschappelijke tendens naar minder synthetische koudemiddelen groeit. Hierdoor is onze installatie in ieder geval een investering voor de toekomst.” 
De restwarmte van de koeling wordt ter plaatse gebruikt voor  de vloerverwarming van de sorteerruimte en de vloer van de naastgelegen overheaddeuren. Hierdoor droogt de vloer snel op en laten kleiresten snel los van de vloer wat schoonmaken vergemakkelijkt.
De hele loods wordt verlicht middels led-verlichting. Aan de achterzijde van de bewaring, of wel de kant van de buren en het dorp, hebben we gekozen voor een geluidreducerende overstek. Hierdoor wordt het geluid wat door de toch al stillere ventilatoren wordt geproduceerd verder opgenomen en afgebroken. Hierdoor is er veel minder geluidsoverlast voor omwonenden.
Barry: “Het ontwerp is mede gemaakt door J.O.N.G. architecten die ook betrokken was bij het ontwerp van de woning. Door het ontwerp samen met de architect op te zetten, blijven de praktische en landbouwkundige kant goed bewaakt. De architect is echt een toegevoegde waarde voor de details aan de buitenzijde, hierdoor onderscheidt de bewaring zich echt van zijn soortgenoten in de omgeving. Bij het ontwerp van de bewaarloods heeft hij dezelfde elementen terug laten komen voor de complete inpasbaarheid op het erf en in de omgeving. De extra grote volledig glazen overheaddeuren aan weerszijden van het gebouw en de lichtstraat in de nok, zorgen ook voor veel natuurlijk daglicht in de gangpaden en sorteerruimtes. De deuren zijn hoger dan standaard, zodat het gebouw optisch kleiner lijkt.”
“De loods past goed in het landschap door de complete antracieten kleurstelling”, vult Leo aan. “Mensen zijn verrast door de ruimte binnen. Van buiten oogt het niet zo groot, maar binnen zijn de meesten aardig onder de indruk. Dat is voor ons allemaal een groot compliment, dan hebben we voor iedereen een goede keuze gemaakt met de bouw.”
Leo is duidelijk trots op het resultaat. “De ruimte die we nu hebben is fantastisch. Het grote middenpad werkt heel prettig en over de routing is goed nagedacht. Zo kunnen we bijvoorbeeld aan drie kanten het gebouw in en uit. Zelfs uitbreiden is op termijn nog een optie. Barry heeft in het ontwerp rekening gehouden met eventuele uitbreiding in de toekomst. Onze familie heeft altijd veel geïnvesteerd in landbouwgrond, en die tendens zetten wij wel door. Aan de rechterkant kunnen we nog een deel aanbouwen als de toekomstige groei dat vraagt. Met deze bouw zijn wij voorlopig klaar voor de toekomst. Wel zo prettig, want ik moet er tenslotte nog minstens 30 jaar in werken.”

Berekeningen onderbouwde keuze heiwerk

“Ik ben blij dat we Barry betrokken hebben bij dit bouwtraject. We zijn niet bekend met bouwen en wilde vanaf het begin een onafhankelijke partij erbij betrekken met ervaring en verstand van zaken. Dat vraagt een investering vooraf, maar het betaalt zich altijd weer uit als je ziet wat voor een werk je uit handen wordt genomen. Iedereen in de sector heeft een andere aanpak en ervaring, maar zoiets wil je toch gewoon direct goed voor elkaar hebben? Dat ga ik zeker zelf niet doen. Mijn eigen werk gaat ook door en komt altijd voor. Een mooi voorbeeld is het heiwerk. De complete loods is onderheid. Ik was wat terughoudend, want niemand in de omgeving heeft dat gedaan. Maar de berekeningen van Barry toonden duidelijk aan dat we anders met verzakkingen te maken krijgen in de toekomst. Zeker gezien de extremen zo dichtbij de kust. Met kennis en kunde maak je de beste afwegingen.”

Barry: “Mijn complimenten ook voor bouwbedrijf Jelle Bruinsma. Die hebben er keihard aan gewerkt om de loods tijdig gereed te krijgen.” “Aan hun inzet heeft de familie dit resultaat te danken.”

100 jarig bestaan tijdens open dag

Maatschap Vogels bestaat in 2019 maar liefst 100 jaar. Om dit samen met de opening van de nieuwe bewaarloods te vieren, wordt op zaterdag 18 mei 2019 de nieuwe bewaarloods opengesteld voor publiek. Van 11.00 tot 17.00 uur is iedereen welkom aan de Camstrawei 41 in Firdgum. Naast het bezichtigen van de nieuwe kistenbewaring kan er kennis gemaakt worden met de deelnemende bedrijven.

Lees meer over de Open Dag