Zelhemse vermeerderaars ruilen fokzeugen in voor zonnepanelen

Arnold werkt inmiddels naar volle tevredenheid in ploegendienst bij de ForFarmers-fabriek De Hoop in Zelhem. Paulien heeft zich het afgelopen jaar intensief bezig gehouden met alle regelarij en zoekt nu naar een nieuwe arbeidsinvulling. De ex-varkenshoudster moet nog erg wennen, bekent ze. “Arnold en ik werkten altijd samen. En ik vond – nee, vínd! – het werken met varkens geweldig. Alleen: als ze niet van mezelf zijn, is het toch een ander verhaal.”

Pieken en dalen

Arnold (57) en Paulien (54) hadden tot twee jaar geleden een bedrijf met vierhonderd fokzeugen. Als vermeerderaars draaiden ze technisch uitstekend. Toch deden ze mee aan de voorloper van de landelijke regeling Bedrijfsbeëindiging Veehouderij (de Lbv). Paulien blikt terug op wat daaraan vooraf ging. Als ondernemers hadden ze moeite met de sterke volatiliteit van de biggenprijzen, vertelt ze. “De dalen waren diep; daarna kwam er wel weer een piek waarmee je het gat van het dal kon opvullen, maar vervolgens kwam er wéér een dal…”

Oplopende spanningen

Op 13 mei 2019 bezetten leden van actiegroep Meat the Victims een dag lang een vermeerderingsbedrijf in Boxtel. Ook dat greep haar aan. Ze voelden de spanningen rondom dierwelzijn groeien. “We werden als varkenshouders gewoon afgeschilderd als criminelen.” Er pakten zich steeds meer donkere wolken samen boven de varkenshouderij, met de oplopende stikstofdiscussies en de geurproblematiek.

Vrijwillige opkoopregeling

Intussen was er een – door de sector ondersteunde – vrijwillige opkoopregeling aangekondigd, waarin deelnemers een eerlijke prijs konden beuren. Varkensrechten zouden worden opgekocht voor de op dat moment geldende marktwaarde. Daarnaast beurden deelnemers een vergoeding per vierkante meter staloppervlak, afhankelijk van de leeftijd van de stal. Arnold en Paulien hadden niet veel tijd nodig om de knoop door te hakken. “In december dat jaar hebben we ons aangemeld voor de opkoopregeling, via onze DLV-adviseur Leo Rouhof.”

Geurscore

Het duurde nog tot 17 juli 2020 voordat ze de beschikking kregen dat ze in aanmerking kwamen voor deelname. Dat was mede te danken aan een buurman, bij wie de agrarische bestemming werd omgezet in een woonbestemming. Daardoor werd hun geurscore hoog genoeg om in aanmerking te komen voor de regeling, legt Paulien uit.

Overleg met RVO

“Na de beschikking kregen we acht weken de tijd om te bepalen wat we wilden. Maar voor ons als vermeerderaars was dat veel te kort; wij kunnen niet zomaar stoppen. Sowieso mag je geen drachtige dieren naar de slacht afvoeren of zogende biggen weghalen van de moeder. Een varken heeft een draagtijd van drie maanden en drie weken, dan nog vier weken zogen en zes weken op de batterij. Leegdraaien kost nu eenmaal tijd voor een vermeerderingsbedrijf.” Het vergde heel wat telefoontjes van Paulien en Leo, en veel overleggen met RVO, wat begin 2021 in de corona-periode behoorlijk wat voeten in aarde had. Uiteindelijk kregen ze in mei dat jaar toch toestemming van RVO om geleidelijk leeg te draaien, volgens hun eigen wekenschema. Al die tijd bleef Arnold consequent elke leeggedraaide afdeling netjes schoonspuiten.

‘Keihard en zakelijk’

“Op 28 april 2021 hebben we de laatste biggen afgeleverd.” Paulien herinnert het zich nog als de dag van gisteren. “Onze vaste handelaar kwam zelfs nog kijken. Niet om ons morele steun te bieden, maar omdat hij bang was dat we de restbiggen ook mee zouden geven… Tot het allerlaatst hebben we de varkenshandel ervaren als keihard en zakelijk.”

Vakantie

En toen stonden de stallen leeg. Dat had wel impact, vertelt Paulien. “We zijn anderhalve week op vakantie gegaan. Intussen hadden we ook een deel van de inrichting verkocht; die materialen zijn eruit gehaald in de periode dat we met vakantie waren. Toen we terugkwamen, waren de stallen van binnen al voor de helft afgebroken. In juni is vervolgens de sloper gekomen en in september was alles weg, met de grond gelijk gemaakt.”

Positieve begeleiding

De begeleiding door DLV Advies hebben beiden als positief ervaren. Behalve Leo Rouhof was ook Gerdien Aaftink, projectaccountmanager bij DLV Advies, nauw betrokken bij het proces. “Zij belde regelmatig, vroeg dan ook even hoe het met ons was. Ze informeerde ons over de stand van zaken bij RVO en sprak nog even de laatste dingetjes door. Nee, dat ging echt super”, aldus Paulien. Vervolgens nam een vergunningen- en ruimtelijke ordeningsspecialist van DLV Advies de begeleiding over. Hij hielp de gestopte ondernemers met de herbestemming en regelde onder meer de aanvraag van de vergunning voor een kleinschalig zonnepark van 1 hectare bij de gemeente Bronckhorst.

Loods verplaatst en herbouwd

De Zelhemmers hadden bovendien de mogelijkheid om een wagenloods, die niet onder de stoppersregeling viel, te herbouwen. Die loods stond na de sloop van de stallen wat verloren op het erf. “Tonny van Schaik heeft de bouwbegeleiding gedaan. Hij heeft ons geholpen om de loods te verplaatsen en op te pimpen”, vertelt Paulien enthousiast. Onder leiding van de bouwbegeleider van DLV Advies is een fraaie nieuwe schuur verrezen – met hergebruik van bestaande materialen – met werktuigenberging, fietsenberging, autogarage en de stookruimte voor het pelletkachelsysteem. “We zijn én van het asbest af én van het gas.”

‘Achteraf toch snel gegaan’

Arnold werkt inmiddels al weer enige tijd als operator bij de voerfabriek van ForFarmers in Zelhem, De Hoop. Hij heeft het daar erg naar z’n zin in de drieploegendienst; zelfs de week nachtdienst kan hij prima aan. Ook als varkenshouder was hij immers gewend om 24/7 voor de dieren klaar te staan. Paulien heeft heel veel tijd en energie gestoken in het zonnepanelenveld. “Dat hebben we op 28 maart in gebruik genomen, binnen twee jaar nadat we de laatste biggen leverden. Er is heel veel gebeurd, en het vóelt niet zo, maar achteraf is het toch wel heel snel gegaan allemaal.” Nu de bedrijfsbeëindiging met succes is afgerond, wil zij zich in alle rust gaan oriënteren op een nieuwe baan buitenshuis.