Erwten en gerst: rustgewas én stikstofbindend gewas

Voor het Friese project 'Tegearre ûnderfine' gaan groepen melkveehouders samenwerken aan diverse onderwerpen. Eén van deze onderwerpen is de wettelijk verplichte rustgewassen. Als adviseur op dit gebied heeft Erik Mosterman verschillende inzichten en aanbevelingen verstrekt  aan boeren die met deze regelgeving te maken hebben.

Gerst en erwten extra interessant in het GLB

“In eerdere proefvelden is gebleken dat de mengteelt van maïs en sorghum minder geschikt is. Deze teelt is moeilijk te beheren vanwege problemen met gewasbescherming, waardoor onkruid vaak de overhand krijgt.” Op dit moment adviseert Erik deze vorm van rustgewas niet, omdat er nog veel kennis en ontwikkeling nodig is om dit gewas succesvol te verbouwen. “Het kijken naar de teelt van vlinderbloemigen zoals rode klaver, luzerne en veldbonen, is dan ook een logische stap. Gerst in combinatie met een stikstofbindend gewas zoals erwten is een goede keuze als rustgewas vanwege de stikstofbindende eigenschappen. Vanuit het project onderzoeken we wat je ermee kunt, hoe de teelttechniek gaat, hoe het zit met bemesting en wat het oplevert binnen het GLB.”

Alternatieven voor rustgewassen: 100 dagen maïsteelt

Veel veehouders willen echter graag maïs blijven telen. Erik wijst erop dat dit mogelijk is binnen de regelgeving, mits er een aangepaste teeltmethode wordt gevolgd. Een alternatief is de 100 dagen maïsteelt, waarbij de maïs eind augustus wordt geoogst. Dit maakt het mogelijk om vóór september een onbemeste groenbemester te zaaien. Dit gewas wordt niet ondergewerkt tot het volgende voorjaar en telt dus als rustgewas. “Vervolgens kan in datzelfde jaar weer maïs worden verbouwd", schetst de adviseur.

Maïsrassen die in deze situatie zouden passen zijn rassen met een FAO van rond de 120. Deze rassen hebben een extreem korte groeiperiode en kunnen eind april tot begin mei worden gezaaid en tussen half en eind augustus worden geoogst onder goede omstandigheden.

Lagere voedingswaarde wordt onderzocht

Het grote voordeel van deze aanpak is dat veehouders hun maïs kunnen blijven telen en tegelijkertijd voldoen aan de rustgewasvereisten. Echter, doordat er een kans is dat de maïs bij deze methode niet volledig rijp is, resulteert dit in een lagere voederwaarde. Om de impact van de 100 dagen maïsteelt op de voederwaarde beter te begrijpen, richt 'Tegearre ûnderfine' zich op het nemen van maïsmonsters. “Door de voederwaarden te bepalen, kunnen veehouders beter geïnformeerde beslissingen nemen over hun teeltkeuzes en de mogelijke aanpassingen die nodig zijn om de voederwaarde te optimaliseren", aldus Erik.

Wettelijk verplichte rustgewassen

Er zijn twee lijsten met rustgewassen. De eerste is die van de 7de Nitraatrichtlijn. Deze lijst is leidend voor de periodes van 2023-2026 en 2027-2029, en voor de basispremie van het GLB. Daarnaast is er ook nog een lijst met rustgewassen voor de eco-activiteit. Met deze lijst kunnen er punten en waarden worden gehaald voor de eco-premie. Deze lijst bevat minder gewassen dan de 7de Nitraatrichtlijn rustgewassen.

Gewassen die op de 7de Nitraatrichtlijn-lijst staan, kunnen wel worden gebruikt voor andere eco-activiteiten, mits ze bij de bepaalde activiteit op de lijst staan. "Bij ons op het melkveebedrijf hebben we bijvoorbeeld een perceel met vezelhennep (zie foto's onderaan dikt artikel). Die staat wel op de lijst rustgewassen in de 7de Nitraatrichtlijn, maar staat niet op de lijst van de eco-activiteit rustgewassen. Vezelhennep staat echter wel op de lijst van de eco-activiteit vezelgewassen en kan dus daar weer worden aangemeld", geeft Erik aan. 

Hieronder een overzicht van de rustgewassen met de meeste potentie.

Verplicht vanuit wetgeving	Eco-regeling	Eco-regeling	Afhankelijk per regio
Rustgewassen	Stikstofbindende gewassen GLB	Rustgewassen GLB	Waarde GLB
Wintertarwe		Wintertarwe	€ 60 – € 105
Zomertarwe		Zomertarwe	€ 60 – € 105
Wintergerst		Wintergerst	€ 60 – € 105
Zomergerst		Zomergerst	€ 60 – € 105
Rogge (geen snijrogge)		Rogge (geen snijrogge)	€ 60 – € 105
Haver		Haver	€ 60 – € 105
Triticale		Triticale	€ 60 – € 105
Luzerne	Luzerne	Luzerne	€ 1.995 – € 2.308
Erwten (droog te oogsten)	Erwten (droog te oogsten)		€ 1.995 – € 2.308
Veldbonen	Veldbonen		€ 1.995 – € 2.308
Rode klaver	Rode klaver	Rode klaver	€ 1.995 – € 2.308
Witte klaver	Witte klaver	Witte klaver	€ 1.995 – € 2.308
Engels raaigras		Engels raaigras	€ 60 – € 105
Italiaans raaigras		Italiaans raaigras	€ 60 – € 105
Westerwolds raaigras		Westerwolds raaigras	€ 60 – € 105
Timotheegras		Timotheegras	€ 60 – € 105
		Rustgewas in strokenteelt	€ 215 – € 217

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: 

Het project Tegearre ûnderfine is mede mogelijk door steun van de Provincie Friesland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.