Kringlopen sluiten met kunstmestvervangers

Met het project ‘Mineralen op Maat’ wil DLV Advies laten zien dat mineralenconcentraten bijdragen aan een landbouw met minder stikstofverliezen, beter ruwvoer en op de lange termijn een hoger organisch stofgehalte in de bodem.   

Erjan Swart, één van de deelnemers, legt graag uit waarom zij met hun bedrijf deelnemen aan dit project. “Bij de productie van groene stroom komt warmte en digestaat vrij. Het digestaat werd reeds gescheiden in een dunne en een dikke fractie, waarna de dikke fractie werd geëxporteerd. De dunne fractie bleef tot 2018 echter onbenut. Door deze dunne fractie, door middel van een ammoniakstripper om te zetten in ammoniumsulfaat, kon het rendement van de vergister behoorlijk worden verbeterd. De restwarmte die vrijkomt bij de productie van groene stroom kan nu worden ingezet bij de productie van ammoniumsulfaat, een kant-en-klare meststof”. Swart kan het ammoniumsulfaat inzetten op zijn eigen grond of verkopen aan akkerbouwers en veehouders in de regio.

Groener gras

Hoewel Swart pas één jaar ervaring heeft met het aanwenden van ammoniumsulfaat op gras, ziet hij nu al verschillen tussen het gebruik van kunstmest en het gebruik van ammoniumsulfaat. “Het gras is groener, groeit sneller en bevat meer eiwit”, vat Swart de eerste resultaten samen. Swart durft nog geen uitspraken te doen over de kwaliteit van het kuilgras. ”De kwaliteit van het kuilgras lijkt beter, maar ik vind het te vroeg om daar na één groeiseizoen al conclusies aan te verbinden”, licht hij toe. Het door Swart geproduceerde ammoniumsulfaat bevat 1 kilo fosfaat, 4 kilo stikstof en 7 kilo kali per ton. Een perfecte meststof voor akkerbouwers. Door bij verschillende veehouders in de regio een proefstrook grasland te bemesten met ammoniumsulfaat, wil Swart ook veehouders bewust maken van de mogelijkheden die deze kunstmestvervanger biedt. Dit levert tot op heden vooral positieve reacties op.

“De meeste veehouders hebben al laten weten volgend jaar alle grond op deze manier te willen bemesten”, zegt Swart. Van ammoniumsulfaat is bekend dat het zwavelhoudend is en dat een overmaat aan zwavel problemen kan geven met de diergezondheid. Swart adviseert boeren dan ook altijd onder de maximaal geadviseerde gebruiksnorm voor zwavel te blijven. Door ammoniumsulfaat te mengen met Urean wordt het zwavelgehalte gehalveerd en kan een boer toch jaarrond gebruikmaken van de kunstmestvervanger. Een mooi voorbeeld van mineralenconcentraat op maat.

Mineralenconcentraat op maat

Dit mineralenconcentraat op maat wordt gemaakt door mestdistributiecentrum De Zevenster uit Noordhom. Bij het project wordt ingezet op een mineralenconcentraat met een geborgde hoeveelheid stikstof gemaakt uit mest uit de regio en afgestemd op de landbouwkundige vraag vanuit de bodem. Afzet in de regio is nodig om te komen tot een goed verdienmodel.

De lage concentratie mineralen in rundveedrijfmest maakt het transporteren van mest en kunstmestvervangers over grote afstanden al snel onrendabel. “Nu de productie van ammoniumsulfaat en mineralenconcentraat goed op gang komt, is het belangrijk met veehouders en akkerbouwers in gesprek te gaan over de voordelen van het inzetten van kunstmestvervangers”, zegt Michiel Meindertsma, adviseur mest & mineralen bij DLV Advies. In de dagelijkse praktijk ziet hij dat met name akkerbouwers op zoek zijn naar mogelijkheden het kunstmestgebruik terug te dringen en de bodemvruchtbaarheid te vergroten, terwijl de meeste veehouders vooralsnog kiezen voor de traditionele manier van werken. Met ‘Mineralen op Maat’ wil DLV Advies laten zien dat mineralenconcentraten bijdragen aan een landbouw met minder stikstofverliezen, beter ruwvoer en op de lange termijn een hoger organisch stofgehalte in de bodem.

Kunstmestvervangers

Het streefbeeld van minister Schouten om de voer-mestkringloop zoveel mogelijk regionaal te sluiten, past perfect binnen het ‘Mineralenconcentraat op maat’ project. Het herwinnen en benutten van nutriënten uit dierlijke mest levert een belangrijke bijdrage aan het sluiten van de regionale kringloop. Maar voor het inzetten van kunstmestvervangers is toestemming van de Europese Unie nodig. Zonder deze toestemming vallen digestaat, ammoniumsulfaat en mineralenconcentraat onder de gebruiksnorm voor dierlijke mest. Jan Huitema, Europarlementariër namens de VVD, zet zich al jaren in voor het toelaten van kunstmestvervangers op Europees niveau.
Inmiddels heeft het Europees Onderzoeksbureau Joint Researche Centre (JCR) een rapport gepubliceerd met daarin de criteria waaraan kunstmestvervangers uit dierlijke mest moeten voldoen, om buiten de gebruiksnorm van dierlijke mest te vallen. Dat is goed nieuws volgens Huitema. De Europese politici staan achter het toelaten van kunstmestvervangers en met de publicatie van het JCR is er zowel politiek als wetenschappelijk overeenstemming over het toelaten van kunstmestvervangers. Het enige wat nu volgens Huitema nog ontbreekt, is een juridisch kader dat nodig is voor het borgen en handhaven van het gebruik. Het opstellen van dit kader staat nog voor dit jaar op de agenda, maar vraagt vaak veel tijd. Huitema hoopt dat het toepassen van kunstmestvervangers in 2021 al mogelijk is, maar twijfelt of dat haalbaar is. Hij gaat er wel vanuit dat kunstmestvervangers vanaf 2022 kunnen worden opgenomen in het nieuwe Nederlandse mestbeleid.

Dit interview met Michiel Meindertsma is verschenen in de Veldpost en de Agraaf van 10 oktober 2020.