Kunstmestvervanger als oplossing stikstofprobleem

Na 12 jaar proberen, techniek ontwikkelen en onderbouwende cijfers verzamelen, begint de frustratie ietwat te borrelen. Dat blijkt uit het eerste vragenrondje tijdens de bijeenkomst ‘Winnen zonder verliezen’, een project van DLV Advies en FrieslandCampina waarbij het uitgangspunt is om met pioniers samen te werken en zo sneller en sterker te werken aan wet- en regelgeving die mogelijkheden moet bieden in onder andere het verwerken van mest en benutten van mineralen. De deelnemers zijn allen mestverwerkers en voorlopers als het gaat om scheiden en verwaarden van wat eens een afvalproduct was. De fanatieke ondernemers zien stuk voor stuk kansen om de mest precies in te zetten als mineralenconcentraat of om er korrels van te produceren voor de moestuin of door de structuurrijke fractie te gebruiken in industrieën. Ook in de bijprocessen zien de aanwezigen brood te winnen. Zo levert Frank van Genugten – gastheer van deze dag – met zijn installatie gas dat vrijkomt in het scheidingsproces terug aan het net. Zijn bedrijf – GroeneWoudGas is sinds januari gestart met een mestverwerkingsinstallatie en al acht veehouders uit de buurt leveren het ruwe product aan en ontvangen meststof terug.

Serieuze plannen

Ook Jan Roefs, afgevaardigde van het Nederlands Centrum Mestwaarding (NCM) is aanwezig. Een samenwerkingsverband tussen overheden en het agrarische bedrijfsleven. Het is een kenniscentrum dat functioneert als het centrale Nederlandse aanspreekpunt op het gebied van verwerking en tot waarde brengen van mest. Roefs geeft aan met zijn organisatie groot belang te hechten aan de samenwerking van deze groep ondernemers en heil te zien in het geborgd krijgen van gescheiden mestfracties tot kunstmestvervanger. Zijn entourage straalt uit dat er serieuze plannen zijn binnen de overheidsinstanties om tot concrete afspraken te komen. Maar al vaker leek de ‘groene kunstmestvervanger’ een feit te worden, wat even later toch weer op de lange baan werd geschoven.

Genoeg bewijs

Tijdens de voorstelronde die volgt, komen dan ook vele vragen aan bod. Hebben we nog niet genoeg bewijs? Gaan we nu eindelijk een geborgd systeem krijgen met goedkeuring van de overheid om van eigenmest onze kunstmestvervanger te mogen produceren? Een lange adem heeft varkenshouder en pionier op het gebied van mestscheiden Bert Rijnen. De nuchtere Brabander runt drie varkensbedrijven en Eco-Energy te Oirschot. Met deze jongste tak van zijn onderneming was hij één van de eersten in Nederland die mest omzet door middel van vergisten en nabewerken tot droge fractie en dunne fractie die hij op het land gebruikt als meststof. “Ik wacht met smart op passie bij degenen die voor de wet- en regelgeving verantwoordelijk zijn. Zij moeten nu toch zien wat wij allemaal kunnen. Het wordt tijd dat er ruimte komt voor ons als ondernemers en voor alle dierhouders om op een goede manier met mest om te gaan. Gaat er niets veranderen, dan wordt het drie keer niets met al ons harde werken. Ons mooie product moet waarde krijgen en op waarde gekend worden.”

Erkenning noodzaak

Er komt bijval vanuit alle leden van deze bijeenkomst. Het is geen klaagzang, het is geen vraag naar een bekende weg, dit is een geluid dat recht uit het hart komt vanuit een noodzaak om erkenning voor een innovatie die vele problemen kan oplossen. Genugten legt een verband met de snelweg naast zijn erf. “Daar werd nog niet zo lang geleden de snelheid verlaagd van 130 kilometer per uur naar 100 op de teller in het etmaal dat het meeste verkeer passeert. Vervolgens werden vele bouwvergunningen verleend, er was immers op papier stikstofruimte vrijgekomen. Op de vraag hoeveel dat precies was, bleef het antwoord schuldig. Heel anders is dat op onze agrarische bedrijven waar mestscheiders vol hangen met apparatuur – flowmeters en software applicaties – die nauwkeurig de toe- en uitstroom van de verschillende gassen, droge stof en elementen meet. Plus de duizenden monsters die de NVWA zorgvuldig afneemt op het bedrijf. Zo weten we als veehouders precies hoeveel elke kilo mest oplevert en wat er in de verschillende overblijfselen uitkomt; dunne fractie gestript tot onder andere ammoniumsulfaat en dikke fractie korrels als organische meststof.“

Bevestigd

Charismatisch kijkt Genugten de kring rond en vervolgt met armgebaren die kracht zetten bij zijn verhaal: “Je moest eens weten hoeveel huizen en bedrijven gebouwd kunnen worden met de besparing op stikstofuitstoot, zoals wij hier realiseren. Het mooie is dat het ook gunstig is voor ons als veehouders. We hebben namelijk gekeken wat er gebeurd wanneer we stroken wel en niet met ammoniumsulfaat in nauwkeurig afgestemde hoeveelheden uitrijden met een al decennialang gebruikte methode; uitrijden met een spaakwielbemester. Dat doen we op het moment dat de plant al aan het groeien is, dat is het moment dat de nitraat ook wordt opgenomen door de gewassen en het dus precies op het juiste moment vrijkomt voor de plant om van te groeien. Door zo nauwkeurig te werken, hoef je minder mest te gebruiken, wat kosten bespaart en ook blijkt nu dat de gewasopbrengsten hoger zijn. Of niet?” De Sint-Oedenrodenaar zoekt bevestiging bij één van de melkveehouders die mest laat verwerken in zijn installatie. Met een knik beaamt de joviale buurman de positieve ervaring.

Samen sterk

Harm Wientjes, projectleider bij DLV Advies en Nathalie Puijn van FrieslandCampina de initiatiefnemers voor dit project, lichten in enkele pagina’s getoond op de betonnen muur toe waar het project “Winnen zonder verliezen” voor staat en wat het doel is van het samen optrekken: van elkaar leren en samen optrekken in uitdagingen, een praktijknetwerk neerzetten waarmee we ook stappen kunnen zetten. Het ministerie van LNV is voornemens om goede initiatieven die bijdragen aan duurzaamheid van de agrarische sector te stimuleren, vandaar dat de SABE-subsidie is toegekend aan het project “Winnen zonder verliezen”. Met een nauwkeurig tijdspad voor de komende twee jaar is helder gemaakt wat van de deelnemers wordt verwacht en wat het uiteindelijke doel is. “We willen naar een systeem toe waar de emissiereductie via een goede boriging is vastgelegd. Een erkenning voor een goed werkend systeem, om zo gecertificeerd kunstmestvervangers te mogen produceren.

NCM afgevaardigde Roefs enthousiasmeert vervolgens: “Wat me positief opviel bij de betrokken mensen van LNV over dit onderwerp is dat zij het belangrijk vinden dat het toekomstige systeem uitvoerbaar en controleerbaar is; voor praktische bedrijven, als voor producenten en ondernemers die mest verwerken.”

Certificering binnen handbereik

Alsof één bijeenkomst al direct wat oplevert, kunnen Nathalie en Harm delen met de groep dat certificering niet lang op zich laat wachten, in ieder geval geen jaren. Zo komen er twee belangrijke processen ter sprake: De eerste is de ETS CO2 certificering waar we met vergisting en verwerking op in moeten spelen. Ecochain. Hierbij ontvangt de aanbieder per ton CO2 ongeveer 50 euro en stijgende. Een tweede mooi vooruitzicht is de fertigarant certificering voor dikke fractie, mede opgezet door de sector zelf. Hiermee kan de geproduceerde dikke fractie betrouwbaar worden verhandeld en getransporteerd, een vergelijkbare vraag ligt nu bij NCM vanuit de overheid om dit ook voor de kunstmestvervangers te onderzoeken.

In vervolgsessies zal de groep deelnemers elkaars bedrijf gaan bezoeken. Op zoek naar leerpunten of door vast te stellen waar meerderen tegenaan lopen om zo samen sterker te staan. Deze bijeenkomst is in ieder geval geslaagd, dat schetst het positieve geluid van de afsluitende vragenronde: mooi bedrijf, initiatief bewonderenswaardig, nog ontzettend veel te doen.

Uitstoot van stikstof min 40 procent 

Het Project ‘Winnen zonder Verliezen’ komt voort uit een uitzonderlijk initiatief van boeren, ondernemers en natuurbeheerders om gezamenlijk stikstofcrisis aan te pakken. Onder andere de NOS berichtte over deze geprezen vorm van krachtenbundeling.