In het project ‘De Bodem als Spons’ wordt gekeken hoe organische stof in de bodem verhoogd kan worden maar ook hoe koolstof beter vastgelegd kan worden in de totale bedrijfskringloop van het melkveebedrijf. Samen met melkveehouders hier meer kennis over opdoen is het doel. Ook voor waterschap Vechtstromen is goed omgaan met de bodem zeer belangrijk omdat dat direct en indirect invloed heeft op de werking van het watersysteem. Wat een waterschap praktisch doet in een gebied is niet voor iedereen bekend. Daarnaast heeft het waterschap hebben zij ook ideeën bij en ervaring met praktisch toepasbare maatregelen voor veehouders. Dit was aanleiding om op 6 juni een excursie te organiseren met de projectdeelnemers van ‘Bodem als Spons’ en het waterschap naar Rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) Ootmarsum en Landbouw op Peil-deelnemer Gerard Pegge van Maatschap Poppink.
In het gebied van waterschap Vechtstromen zijn drieentwintig zuiveringsinstallaties. In Ootmarsum staat een van de kleinste en duurste omdat hier ook nieuwe technieken worden uitgeprobeerd en onderzocht. Jaap Nonnekes van waterschap Vechtstromen vertelt: “Het herwinnen en hergebruiken van stoffen wordt voor waterschappen steeds belangrijker. Samen met partners zijn we steeds commerciëler aan het denken wat we met reststromen kunnen.” Stikstof en fosfaat spelen op de waterzuivering ook een rol en worden met verschillende technieken uit het water verwijderd (zie kader).
| Kader: Verwijderingstechnieken op de waterzuivering |
|
- Principe stikstofverwijdering Oxische tank: Ammonium en nitraat kunnen niet uit het afvalwater verwijderd worden door neerslagvorming met chemicaliën omdat deze stoffen goed oplosbaar zijn in water. Daarom moeten deze vormen van stikstof biologisch verwijderd worden. Met zuurstof wordt ammonium door verschillende groepen bacteriën omgezet in nitriet en nadien tot nitraat. Deze organismen zijn autotroof en verwijderen dus ook een (klein) gedeelte van de CO2 uit afvalwater. |
|
- Principe biologisch defosfateren Biologisch defosfateren is gebaseerd op het principe dat bepaalde bacteriën onder anaërobe omstandigheden in staat zijn relatief veel fosfaat uit afvalwater op te nemen. Dit vindt plaats in een aëroob milieu. Het fosfaat blijft onder deze omstandigheden opgeslagen in de cel in de vorm van energierijke polyfosfaten. Het fosfaat wordt niet gebruikt voor de opbouw van celmateriaal. Volgens de huidige inzichten dient de energie van de polyfosfaten de bacterie om zuurstofloze perioden te overbruggen. De energie wordt dan uit het polyfosfaat gehaald onder gelijktijdige omzetting naar anorganisch fosfaat. Het anorganisch fosfaat komt hierbij weer vrij. In de praktijk komt dit neer op een fosfaatopname in aëroob milieu en een fosfaatafgifte in anaëroob milieu (bijvoorbeeld slibgisting). |
Bij een rondgang op het terrein werden alle stappen en technieken getoond waarbij de kringloop van de zuivering duidelijk werd. Voordat het gezuiverde water weer het gebied in gaat verblijft het uiteindelijk ook nog circa vijf dagen in een aanpalende ecologische zone van twee hectare. In die zone krijgt het vrijwel ‘dode’ zuiveringswater weer zijn natuurlijke kenmerken terug. Een natuurlijk proces dus dat nageschakeld is op alle innovatieve technieken. Overigens zijn veel van die processen gebaseerd op natuurlijke processen die zich ook afspelen binnen het menselijk lichaam. Nonnekens: “Het leuke van het geven van dit soort excursies aan ondernemers is dat ze willen weten hoe het werkelijk zit met technieken en water.”
Sjoerd Roelofs, begeleidt namens DLV Advies de deelnemers van het project ‘De Bodem als spons’: “In de melkveehouderij zijn we gewend om te denken vanuit een bedrijfs- en mineralenkringloop. Wat mij het meest bij blijft en wat ook interessant is om te zien, is hoe het waterschap Vechtstromen ook denkt vanuit de kringloopgedachte. Zij zijn ook bezig met het op waarde brengen van reststromen met enerzijds nieuwe technieken maar anderzijds ook door de natuur op zijn beloop te laten en haar werk te laten doen.”
Waterschap Vechtstromen is sterk betrokken bij het project Landbouw op Peil (LOP) dat in 2011 gestart is met vijftien agrarische ondernemers met als doel de optimalisatie van bodem, water en bedrijfsvoering op hun bedrijf. Het project Landbouw op Peil krijgt binnen Vechtstromen een doorstart, waarbij het feitelijk de praktische uitvoering binnen het beheergebied van het waterschap behelst van wat in het DAW voorgestaan wordt. Gerard Pegge van de Maatscap Poppink was een van de eerste van de vijftien deelnemers. Het bedrijf heeft circa 165 melkkoeien en 100 ha in gebruik. Gerard Pegge liet drie percelen zien waarop verschillende maatregelen genomen zijn, zien.
Het eerste perceel, een podzolgrond/zandbodem met graszoden van tien jaar oud, heeft door slimme bemesting en graslandgebruik inmiddels een organische stofpercentage van 9 procent. Het perceel is gedraineerd en er vindt geen wisselbouw plaats. Gerard is sterk voorstander van wiedeggen in het voorjaar. Op de percelen van de thuiskavel hebben ze de mogelijkheid om te beregenen ten behoeve van het kunnen weiden. Ook letten ze bij het maaien zeer scherp op de graslengte.
In het tweede perceel is een sloot dichtgegooid, dit leverde aanvankelijk wel problemen met de ontwatering, ondanks de aangelegde buisdrainage. De problemen zijn opgelost door bij de nattere plekken, met name bij de opgang van het perceel, sleuven in de bodem aan te brengen met daarin metselzand. Deze extra (verticale) drainage sluit aan op de aanwezige buisdrainage. Dit zorgt ervoor dat ze nu makkelijker en sneller het perceel op kunnen.
Op het derde perceel laat Gerard hun ‘home-made’ peilgestuurde drainage zien en legt uit wat die doet en wat de mogelijkheden zijn. Ze hebben een praktisch systeem gemaakt waarbij de drainagebuizen samen komen in een betonnen bak (twee op zijn kant geplaatste waco-duikers). Deze bak functioneert als regelput die in drogere periodes dichtgezet kan worden door een eenvoudige PVC-buis met een haakse bocht erin die in hoogte te verstellen is. Daardoor is het mogelijk het water in feite binnen het perceel te houden op het gewenste peil. In de nattere periodes van het jaar is het mogelijk de overloop open zetten en het water gecontroleerd weg te laten lopen tot het gewenste (en ingestelde) niveau.
Vanuit het project ‘De bodem als spons’ is een project dat mede mogelijk wordt gemaakt door provincie Overijssel en ELFPO.
 |
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: |
 |
Of het nu de veranderende wet- en regelgeving is, de transitie naar een duurzamere landbouw of de nieuwe eisen vanuit het GLB. Melkveehouders dienen voortdurend...
Lees verderMet ingang van 2025 worden er diverse aanpassingen en aanvullingen doorgevoerd in de Gecombineerde Opgave (GO) in combinatie met het Gemeenschappelijk...
Lees verder
De nieuwsbrief van DLV Advies wordt een keer per maand verstuurd met de meest interessante en actuele ontwikkelingen in de agrarische sector. Incidenteel kunt u nieuws en informatie ontvangen in een extra nieuwsbrief. Uw persoonsgegevens worden conform onze privacyverklaring verwerkt.