Mestketen: van aanbodgericht naar vraaggestuurd?

Verschillende ketens onderzocht

Er zijn zowel grootschalige als kleinschalige ketens in beeld gebracht. Binnen deze  ketens wordt gewerkt: 

• met verschillende technieken en verschillende eindproducten. 
• om in een verschillend aantal stappen een eindproduct te produceren.
• aan een eindproduct welke wel of niet is opgewaardeerd tot een product dat is afgestemd op de behoefte van de plant.

In het onderzoek is gebruik gemaakt van diverse concrete situaties uit de praktijk en van input van experts op dit gebied. Uiteraard liggen er bij de diverse verwerkingsmogelijkheden uitdagingen op logistiek en technisch gebied en niet te vergeten op het gebied van vergunningen en maatschappelijk draagvlak. Gedurende het onderzoek bleek dat in de mestverwerkingssector het delen en uitwisselen van kennis niet vanzelfsprekend is. Anderzijds werd wederom duidelijk dat in de sector veel kennis en innovatiekracht aanwezig is.

Toelichting grafiek
In het onderzoek zijn een aantal varianten doorgerekend voor zowel grootschalige als kleinschalige verwerking:
 1. Grootschalige verwerking, in één verwerkingsstap naar een product met 70% droge stof, eindproduct zonder opwaardering.
 2. Grootschalige verwerking in één stap naar een product met 90% droge stof, eindproduct zonder opwaardering.
 3. Grootschalige verwerking, in één verwerkingsstap naar een product met 90% droge stof, eindproduct met opwaardering.
 4. Grootschalige verwerking in twee stappen (70%, 90%) naar een product met 90% droge stof, eindproduct met opwaardering.
 5. Kleinschalige verwerking in één stap naar een product met 70% droge stof, eindproduct zonder toegevoegde waarde.
 6. Kleinschalige verwerking in één stap naar 70% droge stof plus een aparte distributiestap, eindproduct zonder toegevoegde waarde.
 7. Kleinschalige verwerking in twee stappen (30%, 90%) naar een product met 90% droge stof waarvan de eerste scheidingsstap als eerste stap, eindproduct met toegevoegde waarde.
 8. Kleinschalige mestverwerking in twee stappen – met opwaarderings als aparte stap - naar een product met 90% droge stof, eindproduct met toegevoegde waarde.
 In de varianten zijn alle kosten van de keten opgevoerd als kosten en zijn anderzijds de opbrengsten weergegeven. Kosten van de ene ketenschakel kunnen hierin uiteraard opbrengsten zijn voor een andere ketenschakel.

Kosten en opbrengsten in de ketens

De ketens 3 en 4, laten een keten zien waar de totale kosten en opbrengsten nagenoeg gelijk zijn. In de geschetste ketens 7 en 8 is dit verschil tussen opbrengsten en kosten relatief beperkt met €7 à € 9 per m³. In genoemde ketens wordt een eindproduct dat is afgestemd op de behoefte van de plant geproduceerd.
Bij de ketens 1, 2 , 5 en 7 wordt de samenstelling van het eindproduct niet specifiek afgestemd op de behoefte van de plant en zijn deze verschillen groter, van €15 tot ruim €16 per m³ bij grootschalige en €18 tot € 25 bij kleinschalige verwerking.

Waarde uit mest

De resultaten van het onderzoek laten de potentie zien van verwerking en gerichte afzet van mest. Er zijn drie belangrijke factoren die het economische resultaat bepalen:

• De schaal van de productie: Grootschalige mestverwerking biedt het meest perspectief op een rendabele (keten) business case.
• De stappen in de verwerking: Het verminderen van het aantal stappen naar het eindproduct levert minder kosten op in de keten.  
• Het eindproduct: Uit het onderzoek blijkt dat een mestkorrel die is afgestemd op de behoefte van de plant de grootste potentie heeft voor een business model met overall hogere opbrengsten dan kosten.

Er zijn echter nog stappen te nemen om te komen van een businessmodel dat is gebaseerd op kostenbesparing naar een businessmodel dat uitgaat van ‘waarde uit mest’.
Kanttekening daarbij is dat de verdeling van kosten en opbrengsten door de keten heen, en daarmee de rendabiliteit voor iedere ketenschakel, sterk verschilt. 

Producten afgestemd op de behoefte van de plant hebben een hoge opbrengstpotentie. De fluctuerende markt met fluctuerende opbrengstprijzen kan op dit moment de balans echter nog doen omslaan.

Het onderzoek is onderdeel van het project “Livestock and Manure Management Component”, gefinancierd door de Climate and Clear Air Coalition. Het project brengt wereldwijde kansen van mestbenutting in beeld.

Meer informatie over de manure business case: Angela van der Sanden, projectmanager Connecting Agri & Food.