Gevolgen fosfaatrechtenstelsel

Het jaar 2018 stond voor melkveehouders vooral in het teken van uitzonderlijke droogte en de invoering van het fosfaatrechtenstelsel. Vooral deze laatste ingrijpende maatregel staat in het geheugen van de sector gegrift. Veel veehouders kozen voor lease of aankoop van fosfaatrechten om met hun veestapel de melkproductie op peil te houden. Met prijzen voor fosfaatrechten, die schommelden tussen de € 180 en € 260 voor een kilo fosfaat, belandden plannen voor grondaankoop tijdelijk in de ijskast of was het financieel gezien onhaalbaar om uit te breiden in areaal.
Nu 2019 anderhalve maand van start is, zien makelaars de grondaankopen weer meer op gang komen. Stabilisatie van de prijs en zelfs lichte prijsstijgingen worden dan ook niet uitgesloten voor dit jaar.

Grondprijs € 62.700 per hectare

De gemiddelde agrarische grondprijs in Nederland is in het derde kwartaal van 2018 gedaald tot € 58.600 per hectare, dat is 2 procent onder de prijs in het eerste kwartaal van 2018. In landsdeel Oost gebeurde het tegenovergestelde: daar is de gemiddelde agrarische grondprijs in het derde kwartaal van 2018 met 5 procent gestegen tot € 62.700 per hectare. Ook nam in vergelijking met een jaar eerder het aantal transacties toe met 6 procent.
Hoe kan het dat in Oost-Nederland geen prijsdaling plaatsvond en het aantal transacties ook toenam, in tegenstelling tot de rest van Nederland? 
Marcel de Rooij, manager makelaardij bij DLV Advies, bemerkt grote regionale prijsverschillen in Oost-Nederland. "Het regionale verschil binnen een straal van 10 kilometer in de Achterhoek kan zomaar € 10.000 per hectare zijn." De Rooij ziet in de Achterhoek prijzen tussen de € 50.000 en € 60.000 per hectare en in Overijssel en iets westelijker van in Gelderland € 65.000 tot € 70.000 per hectare landbouwgrond.
"Er zijn melkveehouders die verwachten dat de extra premie voor melk van melkkoeien met beweiding omhoog gaat en willen graag een grotere huiskavel. Als die kans zich voordoet, zie je een grotere bereidheid om meer te betalen voor een perceel. Het is ook maar net de vraag of er meer kapers op de kust zijn. Dat kan de prijs natuurlijk ook opdrijven.”

Behoefte aan grond melkveehouderij

De melkveehouderijsector blijft grond vragen. Dat heeft onder andere te maken met de Melkveewet, waarin grondgebondenheid een belangrijk aspect is, en de kringlooplandbouw. Het afgelopen jaar was de vraag minder vanwege invoering van het fosfaatrechtenstelsel. Maar er is ook druk van andere kanten. Denk aan de energietransitie, zoals de bouw van zonneparken. En de realisatie van natuur waar grond voor nodig is. Met name de provincie Gelderland zet daar flink op in. Ook zijn er waarschijnlijk meer akkerbouwers en varkenshouders die grond kopen als duurzame belegging. Grond is goed voor het bedrijf en het pensioen, is de gedachte. En ook zijn er meer beleggers, stichtingen en kerken bijvoorbeeld die grond aankopen. Deze partijen zorgen ervoor dat de prijs van grond niet zakt, maar stabiliseert in het Oosten. Ook de lage rentestand speelt naar verwachting mee.

Spreiding in grondprijzen

Financiering van grond

In de makelaardij leeft het beeld dat banken nog steeds kritisch omgaan met financieringen in de agrarische sector, maar dat grond nog steeds gefinancierd wordt. Banken kijken naar rendement en binnen welke termijn een agrariër de investering in grond kan terugverdienen. 25 jaar is bijvoorbeeld een gangbare termijn. Als dat niet mogelijk is, zakt de prijs van de grond. De Rooij: "Als een bedrijf een goed plan heeft en financiële zaken op zijn bedrijf in balans heeft, wordt er gewoon gefinancierd. Bij grondaankoop denkt een boer niet in rendement, maar in toekomstperspectief van het bedrijf. Kopers zoeken ook vaker andere financieringsvormen dan de reguliere hypotheekverstrekkers op. Denk aan erfpacht of particuliere financieringen.”
De meeste boeren krijgen het financieel gezien gewoon rond, maar worden ook steeds creatiever. Ze kijken naar alternatieven en zoeken financiering bij stichtingen, kerken of bij vermogende particulieren. "Crowdfunding dicht bij huus", noemen sommige makelaars het. Of je nu rente aan de bank betaald of aan een andere partij, daar is niets mis mee.

Dit artikel is eerder verschenen in regioblad Vee & Gewas van Agrio.