“Tot een jaar of vier geleden was de energiemarkt nog redelijk overzichtelijk”, aldus Joan van den Heuvel, projectleider Energie bij DLV Advies. Er werden voornamelijk contracten afgesloten met piek- en daltarieven. Door de forse groei van het aanbod duurzame energie is het energieaanbod veel minder voorspelbaar geworden dan dat van fossiel opgewekte energie. Die dynamische markt zorgt ervoor dat de ene akkerbouwer goedkoper uit is met een dynamisch contract en voor een ander een vast contract interessanter is.

Energieprijs per uur

“Het verschil in energieverbruik tussen akkerbouwbedrijven is groot”, zegt Joan. “Bedrijven met een koeling/bewaring gebruiken veel meer energie dan een bedrijf dat de producten afland verkoopt. Voor akkerbouwers met een kleinzakelijke aansluiting (maximaal 3 x 80 ampère) is een vast contract een goede strategie. Bij de keuze voor een dynamisch contract in combinatie met een kleinzakelijke aansluiting is de kans groot dat je minder voor je teruggeleverde stroom ontvangt dan je betaalt voor afname, omdat dan de kale stroomprijs per uur wordt betaald”, legt hij uit.

“Voor grootzakelijke klanten geldt dat een dynamisch contract interessanter is, zeker wanneer er ook een PV-systeem gerealiseerd is in combinatie met de SDE-regeling”, zegt Joan. “De regeling compenseert het verschil tussen de werkelijke productiekosten en de marktprijs voor de geproduceerde zonnestroom. Grootzakelijke klanten hebben een andere inkoopstrategie, omdat ze niet kunnen salderen”, stelt hij. Bij een dynamisch contract wordt de energieprijs per uur vastgesteld en afgerekend tegen de actuele marktprijzen, het EPEX-tarief. Ook hier geldt dat zonnestroom de laatste jaren steeds lastiger te verwaarden is, omdat er overdag meer aanbod is en de onbalanskosten fors zijn toegenomen.

Lage gelijktijdigheid

“Zonnestroom heeft in de akkerbouw over het algemeen een averechts seizoenpatroon”, aldus Joan. “De gelijktijdigheid is laag”, stelt hij. “Met gelijktijdigheid bedoelen we de mate waarin je de energie die je opwekt direct zelf verbruikt op het moment dat het geproduceerd wordt. In het najaar en de winter wordt minder stroom opgewekt, maar staan installaties als de koeling vaak volop te draaien. In de zomer is dat juist andersom. Dan wordt er veel stroom opgewekt, maar zijn de schuren leeg en is het energieverbruik laag. Gelijktijdigheid heeft invloed op het rendement van je zonnestroominstallatie en kan bij grootzakelijke klanten tot flinke onbalanskosten leiden.” Onbalanskosten worden namelijk veelal in rekening gebracht over zowel de teruggeleverde als afgenomen stroom.

Volgens Joan is een klant met een dynamisch tarief vandaag de dag goedkoper uit dan iemand met een vast contract. Nadeel van een dynamisch contract is wel dat de prijs per uur kan fluctueren. “Als er iets in de wereld gebeurt, zoals in 2022 de oorlog in Oekraïne, vliegt de prijs omhoog. Voor akkerbouwers zonder zonnepanelen is het lastiger om een goede strategie te kiezen. Die groep heeft de keuze uit een vast of dynamisch contract, maar eigenlijk weet je pas achteraf of je de juiste keuze hebt gemaakt. Dan speelt het afnameprofiel een rol”, zegt Joan.

Onbalanskosten

Bij een dynamisch contract kan het ook interessant zijn om zaken te doen op de onbalansmarkt. Die heeft als doel vraag en aanbod van elektriciteit op het netwerk in balans te houden. Dit is een realtime markt die nog veel volatieler is dan de EPEX-markt. De onbalanskosten zijn de laatste jaren flink toegenomen vanwege de productietoename van duurzame energie. Vraag en aanbod zijn hierdoor steeds minder in balans. "Voor akkerbouwers die zelf veel schakelbaar vermogen hebben, kan het interessant zijn om die onbalanskosten individueel te laten afrekenen. Hiervoor dient een specifiek (onbalans)stroomcontract afgesloten te worden. Dat kan bijvoorbeeld door de koelinstallatie op de juiste momenten aan of uit te zetten. Of op piekmomenten de omvormers van zonnepanelen tijdelijk uit te schakelen", aldus Joan. “Het gaat erom dat de pieken en dalen op het net worden afgevlakt. Er zijn bedrijven met een energiemanagementbox die bepaalt wanneer vermogen wordt gevraagd of geleverd. De ervaring leert dat de box gemiddeld tussen de 2 en 4 cent per kWh kan besparen of extra inkomsten genereert ten opzichte van een standaard dynamisch contract.”

Volatielere markt

Joan verwacht voor de toekomst een nog volatielere energiemarkt door meer opwekking van duurzame energie, waardoor die moeilijker te sturen en te voorspellen wordt. “Leveranciers van zonne- en windenergie krijgen meer onbalanskosten aan de broek en het wordt lastiger langdurige contracten af te sluiten. We gaan meer afgerekend worden op het werkelijke energieverbruik of teruglevering en het moment van energieverbruik. Bedrijven gaan anticiperen op de marktwerking die door de volatiele markt ontstaat. Ook krijgen we steeds vaker te maken met negatieve energieprijzen.”

Al deze ontwikkelingen kunnen de opkomst van de accu versnellen, denkt Joan. De technologie van accu’s moet zich nog bewijzen, vindt hij, maar er lijkt een verdienmodel in te zitten, afhankelijk van de volatiliteit van de energiemarkt. “We gaan waarschijnlijk naar een tendens waarin het verwaarden van stroom gebruikelijker wordt, maar niemand kan garanderen hoe die markt er over vijf jaar uitziet.”

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van Akkerwijzer (april 2024)

Meer weten

Wilt u meer weten over energiemanagement? Bent u benieuwd hoe u mee rendement kan halen uit uw zonnepanelen? Heeft u vragen over uw energiecontract? Onze adviseurs staan voor u klaar. Laat uw gegevens achter in het onderstaande formulier of neem contact op met een van onze adviseurs.