Hoe krijg je meer daglicht in bestaande varkensstal?

Een scala aan mogelijkheden rijst op voor varkenshouders die daglicht willen integreren in bestaande stallen. Door de aanscherping van de eisen voor het Beter Leven-keurmerk komt daar meer aandacht voor, zegt Geertniek Schonewille, projectleider Bouw bij DLV Advies.

Wet dieren

De aangescherpte eisen zorgen ervoor dat het daglicht doorlatend oppervlak via de zijwand 2 procent, via het dak 1 procent of via daglichtbuizen 0,5 procent van het vloeroppervlak moet zijn. Daarnaast is het vanuit de Wet dieren verplicht om acht uur per dag een lichtintensiteit van minimaal 40 lux in de stal te hebben. Waar kunstlicht voorheen voldoende was, is dat vanaf volgend jaar binnen het Beter Leven-keurmerk dus niet meer. 

Licht van boven geeft hoger rendement

Het verschil in percentages van het lichtdoorlatend oppervlak komt volgens Geertniek door het rendement van het licht. "Licht van boven heeft een hoger rendement dan licht dat vanaf de zijkant komt. Bij een daglichtbuis wordt het daglicht ook nog eens gebundeld. Daardoor is de lichtopbrengst nog hoger."

Geen universele oplossing

"Er is geen universele oplossing om meer daglicht in bestaande stallen aan te brengen", benoemt de projectleider. "Ramen in de gevel, lichtplaten of daglichtbuizen in het dak hebben elk hun eigen voordelen en uitdagingen, afhankelijk van de specifieke kenmerken van de varkensstal." Elke stal is anders en vraagt om een zorgvuldige afweging van verschillende factoren, zoals de constructie van de stal, de afmetingen van de afdelingen en de ruimte in het dakvlak.

Lichtstraat meestgebruikte oplossing

De lichtstraat, meerdere ramen naast elkaar, is veruit de meestgebruikte oplossing. Dat komt doordat deze optie vaak het voordeligst is, al varieert de prijs per type stal.

Via het dak

Bij een betonmuur komen meer kosten kijken dan bij een stenen muur. Bovendien is het niet altijd mogelijk om daglicht via de gevel binnen te halen. Geertniek: "Zijn de stallen dicht op elkaar gebouwd of staan de gevels tegen elkaar, dan is er in de gevel niet veel mogelijk." Daglicht binnenhalen via het dak is dan beter. Bij het dak bepalen de dakplaten, dakisolatie en eventuele luchttoevoer en zonnepanelen de mogelijkheden en kosten. "Een paar golfplaten schroef je makkelijk weg om er een paar lichtplaten tussen te plaatsen. Maar een sandwichpaneel beslaat een groter gedeelte van het dak en moet in zijn geheel worden verwijderd. Daarin zit een prijsverschil."

Een duurdere oplossing, maar wel één die in elke stal mogelijk is, is de daglichtbuis. Dit is een koker die via het dak daglicht binnenbrengt. De buizen kunnen tot 40 meter worden verlengd. Ook is het mogelijk om ze in een bocht te leggen. Daardoor is een verlaagd plafond of een centraal afzuigkanaal geen probleem.

Isolatie

Een belangrijk aandachtspunt betreft de isolatie. "Meer daglicht aanbrengen in de stal mag niet ten koste gaan van de isolatiewaarde van de gevel of het dak. De temperatuur in de afdeling moet constant blijven." Geertniek legt uit dat er door slechte isolatie ook koudebruggen kunnen ontstaan, delen in de afdeling die kouder zijn dan andere delen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als er geen isolerende laag wordt geplaatst bij een kozijn tegen een spant of staalconstructie. Dat kan de staalconstructie aantasten. Bij het plaatsen van ramen in de gevels is het daarom belangrijk om isolerend of dubbelglas te gebruiken. Bij lichtplaten in het dak kan lichtdoorlatend isolatiemateriaal een oplossing zijn. Daglichtbuizen zijn al geïsoleerd.

Hoger rendement

De manier waarop het licht de afdeling binnenvalt, is een ander aandachtspunt. Bij lichtdoorstraling via een lichtplaat in het dak is het lichtrendement hoger. Daardoor zijn er minder lichtopeningen in het dak nodig dan in de zijwand, maar het licht valt direct op de dieren. "Het is niet prettig als de zon continu op de varkens schijnt. Ook droogt mest eerder uit. Daardoor blijft deze aan de roosters en op de dichte vloer vastzitten", weet de projectleider. Een daglichtbuis bundelt en verspreidt het licht over de hele afdeling. Bij de gevel is het makkelijker om de directe lichtinstraling te beperken. Zo kan een ruimer dakoverstek, waarbij een gedeelte van het dak overhangt, zorgen voor schaduwwerking.

Minder energie en meer plezier

Meer daglicht aanbrengen in de varkensstal heeft verschillende voordelen. Zo hoeven de lampen in de stal minder vaak aan. Dat zorgt voor een besparing op de energierekening. Ook voor het werkplezier in de stal is meer daglicht positief.

De beste keuze hangt dus van veel factoren af. Uiteindelijk gaat het erom wat mogelijk is, hoeveel werk er met de aanpassing gemoeid gaat en hoe hoog de investering is. Bij de meeste stallen is de eis van meer daglicht wel te realiseren. Geertniek geeft nog een tip mee: "Als de varkens in de afdeling zijn afgeleverd, is de ingreep het makkelijkst. Houd daar rekening mee in je planning."
 

Beter Leven-keurmerk Per 1 januari 2025 worden de eisen voor het Beter Leven-keurmerk in de varkenshouderij aanzienlijk aangescherpt, de grootste verandering sinds de start in 2011. Een nieuwe vereiste is dat het daglicht doorlatend oppervlak in muren minimaal 2% van het vloeroppervlak moet zijn. Tevens gelden er minimale groepsgroottes van 20 dieren voor dragende zeugen en vleesvarkens. Voor bedrijven waar dit niet haalbaar is, treedt een hogere oppervlakte-eis per dier in werking. Daarnaast zijn voerligboxen met uitloop niet meer toegestaan voor dragende zeugen. Wilt u weten wat deze wijzigingen voor u betekenen of wilt u weten of u (nog) aan de voorwaarden voldoet, vul dan de quickscan in.  Quickscan Beter-Leven-keurmerk

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van Nieuwe Oogst