Energiezuinige bewaarloods met lange levensduur

Dat is het resultaat van de puzzel die DLV Advies samen met andere partners legde. De kennis kwam samen in een tekening, grondwerk startte in oktober 2017, de schuur stond in mei 2018 en in het najaar van 2018 ging de eerste oogst knolselderij in de bewaring.

Projectleider Bouw Open Teelten Jos Commissaris van DLV Advies zegt dat, hoewel energie niet het belangrijkste was, toch een energiezuinig gebouw is gerealiseerd. “We zorgden bij de bouw dat er goede isolatie in de wanden en het dak zat, dat er goede aansluitingen zaten tussen wand en dak zonder koude- of warmtebruggen en dat alles zo luchtdicht mogelijk is afgewerkt.”
De plaats van de loods was bepalend voor de bouw. Hoofdleidingen van nutsvoorzieningen lopen langs de rand van het erf. Dat bepaalde de maat van het gebouw en de plaatsing. Er moest ruimte blijven om met vrachtauto's en landbouwwerktuigen te manoeuvreren tussen de nieuwbouw en de bestaande gebouwen.    

Geluid  

Het erf van het bedrijf grenst aan het dorp Hoogerheide en er staan verschillende woningen rond het bedrijf. Daarom is het geluidsniveau van de nieuwe ventilatie en mechanische koeling belangrijk. De keuze viel op ventilatoren die weinig lawaai produceren. Het geluid verlaat het gebouw laag bij de grond, zodat het minder ver draagt. Voor Jansen Agro is het de eerste mechanische koeling. Joost Jansen zegt dat hij zich als eerste stap oriënteerde bij een bedrijf dat veel ervaring met de bewaring van knolselderij heeft. “Het product moet je koelen op 1 of 1,5 ºC. Dat lukt niet op buitenlucht. Bovendien bewaren we de knollen tot in de zomer. Anderen doen dat soms tot juli of augustus." 
De uiterlijke kwaliteit van de knolselderij is steeds belangrijker nu de markt voor het verse product een groter aandeel krijgt in de afzet. Knolselderij komt met meer vocht, bij een late oogst met meer slik en wat loof binnen. Het beton in de schuur van Jansen kan daar goed tegen en is goed bestand tegen een stootje en schoonmaken. Nu de koeling eerder aan kan, is het voor het bedrijf mogelijk in een zacht najaar eerder te oogsten en terug te koelen. Dat gaat de veroudering van het product ook tegen, wat weer van belang is voor de lange bewaring. Het gebruik van PIR in plaats van PU-isolatie is brandveiliger en heeft een betere isolatiewaarde.

CO₂ als koelmiddel

Voor het eerst gebruikte het bedrijf CO₂, als koelmiddel. Een deel van de meerkosten wordt terugverdiend met een energie-investeringsaftrek. "Het systeem wordt daarmee concurrerend met oude systemen op freonen. De overstap op een milieuvriendelijk koelmiddel is gemaakt en het systeem is zuinig, waardoor de techniek zich kan terugverdienen, zeker omdat aan het begin van de zomer de dagen warm kunnen zijn", zegt Commissaris. 

Zonnepanelen op het dak zorgen voor energie. De betonpanelen bestaan uit twee keer 10 cm beton, met daartussen 8 cm isolatiemateriaal. Aan de buitenkant is het beton afgewerkt met een baksteentjesstructuur, zodat het gebouw past bij de andere gebouwen op het erf. Buitenom is de onderste twee meter van het gebouw van beton met daarboven sandwichpanelen. Tussen de cellen in de bewaarplaats is de geïsoleerde betonwand 5 meter hoog. Dat beschermt de wanden en zo is er een hoge isolatiewaarde tussen de cellen gecreëerd. De vier cellen hebben een brede roldeur naar buiten aan de voorkant. De brede toegang is praktisch met vullen en uitschuren. Met de deur open is de verdampingsunit vrij ver naar achteren geplaatst boven de berg knollen. Het is een ervaringsweetje dat Jansen meenam in het ontwerp. Hij zag het in de bewaring van de collega die tot laat in het seizoen de knollen bewaart. Door de plaatsing achterin komt de meeste koude lucht in het drukkanaal. Nog iets bijzonders bij de unit boven in de cellen zijn de kleppen die bij het verdelen van de lucht open worden geblazen. Ze geleiden de lucht over het product. Als de ijsafzetting door verwarming van de verdampers ontdooit, zijn de kleppen dicht, wat energie spaart en snel werkt. 

Computer

De installatie kan met de buitenomstandigheden rekening houden. Jansen experimenteert nog om alle mogelijkheden optimaal toe te passen. De Vision-computer van Tolsma kan bijvoorbeeld voorrang geven aan extern ventileren, als het buiten koud genoeg is. De 'kast' hangt aan het internet. Zo is een weersvoorspelling mee te nemen in de beslissing wanneer de koeling aan gaat. Jansen: “Je kunt aangeven binnen welke range de koeling uit mag blijven en wanneer hij echt aan moet slaan. Ziet de computer een koude nacht aankomen, dan kan de koeling wat later aanslaan en wacht hij even.”

Knolselderij in opslag

Bij de beslissing of de koeling aangaat, kan de computer ook rekening houden met de productie van de zonnepanelen. Dan kan de koeling juist gebruikmaken van de geproduceerde stroom op het dak. De panelen liggen op verschillende daken en zijn op meerdere zonnestanden georiënteerd.

Jansen is blij met het gebouw, dat een lange levensduur heeft. De goede isolatie, moderne koeltechniek en de ledverlichting dragen bij aan de zuinigheid van het geheel. Leuk extraatje is de verklikker aan de voorkant van het gebouw die aangeeft of er licht in de vier cellen brandt. Mocht de teler per ongeluk het licht aan laten en er een week niet komen, dan ziet hij aan de voorkant dat ergens nog licht brandt en kan hij het even uitdoen.

Dit artikel is verschenen in Nieuwe Oogst.