Geluid een knelpunt?

De maximale hoeveelheid geluid die een bedrijf mag produceren is opgenomen in het activiteitenbesluit. Hierin worden eisen gesteld aan de geluidsbelasting op gevoelige gebouwen. In de praktijk zijn dit vooral woningen. Bij deze regels maken ze onderscheidt tussen een langtijdgemiddeld en een maximaal geluidsniveau. Beiden zijn in de tabel aangegeven. Het maximale geluidsniveau geldt vooral voor laad- en losactiviteiten en het rijden van trekkers en heftrucks.  Het langtijdgemiddelde zal vooral worden geproduceerd door ventilatoren en koelcompressoren. 

Tabel: maximale geluidsniveaus

De geluidsdruk wordt uitgedrukt in dB(A). Een normaal gesprek geeft een geluidsniveau van 60 dB(A), een draaiende ventilator zit op ongeveer 90 dB(A). Dit verschil van 30 dB harder betekent dat de geluidsgolf 1000 keer zo sterk. Het is een logaritmische waarde. Daarnaast ervaart het oor geluid ook anders. Als het geluidniveau 5 dB stijgt, dan wordt de geluidssterkte twee keer zo hard door het menselijk oor ervaren. Ook ervaart het oor bepaalde toonhoogtes als sterker hinderlijk dan andere toonhoogtes. Daarom wordt de decibellen van geluid gecorrigeerd naar wat het oor hoort. Dat is (A) in de waarde dB(A). 

Zonder aanpassingen kan geluid op bedrijven dicht bij woningen van derden een probleem vormen. Jos Commissaris, projectleider bouw bij DLV Advies: “Als het probleem vroegtijdig wordt onderkent, is geluidsoverlast vaak redelijk goed te voorkomen.  Maatregelen en overleg kunnen daarbij sowieso voor veel begrip zorgen. In de praktijk zijn er een aantal manieren om de geluidsproductie op het bedrijf te beperken: door een lager brongeluid, door een grotere afstand en door geluidsabsorptie.”

Brongeluid 

Het geluid van een ventilator of van een koelcompressor wisselt in de praktijk sterk. Vaak is er wel een bronvermogen beschikbaar. Dit bronvermogen is de hoeveelheid geluid die op 1 meter afstand wordt geproduceerd. In de praktijk zijn ventilatoren te koop met een bronvermogen dat varieert tussen 79 dB(A) en 92 dB(A). Een gigantisch verschil wat voor een groot deel wordt veroorzaakt door de bouw van de ventilator en de gebruikte motor. Vraag daarom bij gevoelige situaties altijd naar het geluidsniveau van de ventilatoren. Let er daarop op dat het toerental van de ventilator en de tegendruk van de ventilator de geluidsproductie beïnvloeden. Het effect van elk van deze factoren is echter beperkt. Zo zal het verschil van een tegendruk van 150 Pa of 300 Pa ongeveer 5 dB(A) zijn. Een vermindering van het toerental zal ook een beperkte verlaging geven. Daarbij komt dat een structureel lager toerental vereist dat er meer of zwaardere ventilatoren aangeschaft moeten worden om voldoende luchtcapaciteit te houden. Die extra ventilatoren zullen een deel van de geluidsvermindering teniet doen. 

Ook de afstand van de geluidsbron tot aan de gevel van de buren is van belang. Als het geluid zich vanaf de bron verder verspreid, dan wordt het geluidsniveau zwakker. Afhankelijk van het type bron en de omgeving, daalt het niveau met 3-5 dB(A) bij elke verdubbeling van de afstand. Als een ventilator dus 90 dB(A) op 1 meter afstand produceert, zal deze op 2 meter bijvoorbeeld 86 dB(A) produceren, op 4 meter 82 dB(A), op 8 meter 78 dB(A), op 16 meter 74 dB(A) enz. Als de afstand vanaf een drukgang of vanaf een koelunit tot de buren groter gemaakt kan worden, dan voorkomt dat overlast. In de praktijk is het vergroten van de afstand van een drukgang lastig, maar in de plek van een koelunit kan vaak geschoven worden. Bij die unit is het vaak niet de condensor die voor overlast zorgt, maar juist de compressor. Koelinstallateurs geven vaak van de condensor het brongeluid op. Deze kan vaak ruim onder de 60 dB(A) blijven of zelfs met speciale types op 40 dB(A) komen. Een compressor zorgt echter al gauw voor 75 dB(A). Afstand kan dan een belangrijke reductie geven. 

Geluidsabsorptie

Als een laag bronvermogen en afstand niet genoeg zijn, dan kan vaak met geluidsabsorptie nog een flinke reductie worden verkregen. Bij een compressor in een stalen kast of zeecontainer wordt amper geluid geabsorbeerd. Het staal zal geluid alleen weerkaatsen, maar het neemt niet af in geluidsniveau. Het staal is echter gemakkelijk te bekleden met speciale absorberende platen. Hiermee daalt het geluidsniveau zo fors, dat er geen sprake meer zal zijn van geluidsoverlast. 
Voor ventilatoren geeft een overstek al enige geluidswering. Doordat het geluid een aantal bochten moet maken, neemt het af in niveau. Als er dichtbij woningen staan is dat vaak nog niet voldoende. Er zullen geluidsabsorberende materialen nodig zijn. Daarbij kunnen de geluidsabsorberende platen worden gebruikt, maar een goedkoper alternatief is het bekleden van het kanaal met minerale wol. Vooral op plekken waar geluid de hoek omgaat werkt dit goed. Houd daarbij wel in de gaten dat minerale wol heel gemakkelijk vocht opneemt. Het absorbeert dan fors minder geluid. Dit is vaak een goedkope, maar wel provisorische oplossing. 
Als er sprake is van nieuwbouw dan is een geluidswerend overstek een prima oplossing. Het overstek wordt dan gemaakt van een binnendoos, minerale wol en een stalen buitenplaat. De binnendoos is geperforeerd, zodat dit geluid doorlaat. Achter deze gaten zit een gesealde minerale wol plaat. Deze combinatie vangt heel veel geluid op. Jos Commissaris van DLV Advies: “Bij bedrijven waar je eerst bij het overstek moest schreeuwen om je verstaanbaar te maken, kan je nu een normaal gesprek voeren.”De meerkosten van een geluidswerend overstek liggen veelal op een paar duizend euro. Door de grote reductie van geluid is dit in veel gevallen echter wel de goedkoopste oplossing. 
Als laatste zijn er dempers te koop voor op ventilatoren. Deze worden heel weinig gebruikt, omdat ze de tegendruk van de ventilatoren sterk vergroten en ook duur zijn. Alleen in situatie dat alle andere oplossingen geen effect meer hebben kan dit nog een redmiddel zijn. 

Tenslotte, mocht er discussie over geluid zijn, dan adviseert DLV Advies altijd om eerst een geluidsmeting uit te voeren aan de gevel van de woning. Geluid is heel subjectief. Sommige mensen willen absoluut niks horen en ervaren geluid onder de wettelijk norm al als hinderlijk. Meten en uitleggen kan dan heel veel. Ook is er dan vaak best overleg mogelijk over hoe lang de overlast duurt en hoe men die met elkaar kan beperken.  

Dit artikel werd gepubliceerd in de LandbouwMechanisatie van april 2018.