'In vijf jaar tijd wordt alles anders'

Tijdens deze bijeenkomsten heb ik uiteraard teruggeblikt op wat er zoal gebeurd is en wat ik nooit had verwacht dat zou gebeuren toen ik in 1985 met dit werk begon. Het is overduidelijk gebleken dat je de toekomst niet kunt voorspellen. Een van de grootste veranderingen is wel het aantal bedrijven in de sector en de omvang van de bedrijven.

Bedrijven presteren technisch beter

Lang hebben we gedacht dat de halvering van het aantal bedrijven elke tien jaar wel een keer zou gaan afvlakken, maar het tegendeel is waar gebleken. De schaalvergroting heeft zich in hetzelfde tempo doorontwikkeld, zodat we nog steeds ongeveer hetzelfde aantal varkens houden.
Daarbij zijn de bedrijven technisch fors beter gaan presteren. Waar tot de jaren negentig 18 biggen per zeug al heel wat was, is dat aantal elke tien jaar wel met 4 biggen gestegen. Die stijging lijkt nog steeds door te gaan, zodat 31 biggen per zeug nog niet het maximum lijkt te zijn.

20 euro per big gestegen

Die stijging van het aantal biggen heeft de kostenstijging per zeug niet goed kunnen maken. Waar we rond 2004 nog een kostprijs van minder dan 40 euro per big hadden, is dat tegen 2024 gestegen tot rond de 60 euro per big. Dus ondanks de toename van 8 grootgebrachte biggen per zeug per jaar, is de kostprijs per big met 20 euro gestegen.
Wat opvalt is dat de voerkosten, het belangrijkste onderdeel van de kostprijs, 13 euro per big van die stijging voor hun rekening nemen. Alle overige kosten zijn met 7 euro per big gestegen.
Voor het gevoel zijn die stijgingen veel groter, maar juist door de stijging van het aantal biggen valt dat dus lager uit. Evengoed, waar je dus rond 2.000 met een voerwinst van 500 euro per zeug prima uit de voeten kon om alles te betalen, is daar momenteel eerder een voerwinst van richting de 800 euro per zeug voor nodig.

Verdubbeling voerkosten vleesvarkens

Bij de vleesvarkens is het verloop veel vlakker als het gaat om de stijging van de overige kosten, buiten biggen en voer. Die kosten zijn slechts een paar cent per kilo gestegen, van 29 cent in 2000 naar 35 cent in 2024. Maar juist de voerkosten zijn in die periode verdubbeld, van ongeveer 45 cent per kilo naar wel 90 cent in de afgelopen jaren. Ook de bigkosten zijn fors gestegen, van circa 43 cent per kilo omgerekend naar gemiddeld rond de 60 cent per kilo in de afgelopen vier jaar. Hier is dus ook sprake van een flinke kostprijsstijging, van 1,20 euro rond 2004 tot 1,85 euro in de laatste jaren.
De voerwinst van rond de 75 euro was tot 2004 voldoende om alle kosten te dekken, maar momenteel is zeker 100 euro per jaarvarken nodig.
Het is momenteel goed toeven in de sector, met prijzen die al zes kwartalen boven de kostprijs liggen. De reserves kunnen daarmee goed worden hersteld op de bedrijven. En de hoop groeit dat het nooit meer slechter zal worden.

Wees voorbereid

Wat de komende vijf jaar zal brengen, zullen we samen zien. Ik hoop dat de opbrengstprijs langdurig boven de kostprijs blijft liggen. Ik vrees echter dat er in een periode van vijf jaar ook weer andere tijden kunnen komen en dat we zomaar in een situatie terecht kunnen komen zoals in 2021, toen de noteringen lager waren dan de toeslagen. Wees voorbereid, want met de kosten van de laatste jaren, zoals 60 euro per big en 1,85 euro per kilo vlees, komt een daling harder aan dan bij de kosten van voorheen.

We zullen meemaken wat het wordt; het komt toch altijd anders dan je verwacht. Ik ben er zeker bij, niet meer vanuit de rol die ik bij DLV Advies had, maar meer vanuit de rol van adviseur op de bedrijven en in de periferie. Er is niets mooier dan nadenken over de toekomst van onze sector en de bedrijven die daarbinnen ondernemen.