Maak van je bewaarplaats een mooi visitekaartje

Harrie Versluis is adviseur in renovatie- en nieuwbouwprojecten in de akkerbouwsector en bij 80 procent daarvan gaat het over productbewaring. Hij stelt dat telers met een verouderde bewaarplaats er verstandig aan doen om nu vast na te denken over de vervanging. Want er staat een toename in nieuwbouw te verwachten.

Zijn veel koelinstallaties van bewaarplaatsen aan vervanging toe?

“Mijn collega's en ik schatten in dat een behoorlijk aantal mechanische koelingen in Nederland binnen nu en vijf jaar aan vervanging toe is. Veel van deze koelingen draaien nog op basis van R22, het synthetisch koudemiddel dat al enkele jaren niet meer mag worden bijgevuld. Dan dringt de vraag zich op of je de bestaande koeling met kunst- en vliegwerk nog een paar jaar in de benen houdt, of dat het langzaamaan tijd wordt om te anticiperen op iets nieuws. 'Weerstand oproepen bij nieuwbouw is ook voor de boer verre van leuk."

Wat adviseert u telers te doen om zich voor te bereiden op de bouw van een bewaarplaats?

“Stel jezelf vragen: hoe wil ik gaan bewaren? Is het nodig om alles mechanisch te koelen of hoeft dat juist helemaal niet? Welke ruimte heb ik nodig? Past nieuwbouw in het bestemmingsplan? Gaat een grote loods problemen geven in de omgeving? Wanneer heb ik voldoende financiële armslag voor deze investering?
Als je over dit soort vragen nu al nadenkt, weet je straks beter wat je wel of niet wilt en kunt."

Op tijd beginnen hoort daar ook bij?

“Exact. Door tijdig te beginnen creëer je demogelijkheid om aan een op stapel staande investering een stappenplan - vooral ook financieel - te hangen. Dat maakt het plan meer weloverwogen dan wanneer een ondernemer overhaast te werk gaat op een moment dat de vervanging ook echt op korte termijn moet gebeuren. Daarnaast biedt een stappenplan meer kans om bij volledige nieuwbouw in de ruimtelijke ordening en landschappelijke inpassing meer voor elkaar te krijgen dan nu op het oog in sommige gebieden mogelijk lijkt."

U pleit daarbij ook voor een milieukeurmerk of label?

“Een aantal jaren geleden heb ik inderdaad al geopperd om voor de akkerbouwsector een “milieukeurbewaarplaats' of een 'groen label-loods' te ontwikkelen. Niet om de sector op kosten te jagen, maar juist om fiscale voordelen te realiseren en meer voor elkaar te kunnen krijgen bij de wetgevende instanties. Maar de realiteit is dat de glastuinbouw, met de Groen Label Kas en de melkveehouderij met bijvoorbeeld de stallen, onder de Maatlat Duurzame Veehouderij wel dergelijke regelingen en voordelen hebben en de akkerbouw nog niets. Blijkbaar is de bewaarplaats op een akkerbouwbedrijf aan minder discussie onderhevig dan de kas en de stal."

Waarom is een duurzaamheidskeurmerk voor bewaarplaatsen een goed idee?

“Akkerbouwers kunnen met een keurmerkschuur de broodnodige stappen maken naar duurzaam bouwen met draagvlak. Dat past bij de tijd van nu, om maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) mee te nemen in je bouwplan. Bij zo'n maatschappelijk verantwoorde visie horen onderwerpen als energieverbruik, opwekking van duurzame energie en beperking van de bewaarverliezen. Maar ook is het goed kritisch te kijken naar materiaalgebruik, de impact op de omgeving en de arbo-omstandigheden. Rekening houden met die maatschappelijke wensen hoeft helemaal niet altijd duur en ingewikkeld te zijn, terwijl je er veel goodwill mee wint.”

"Akkerbouwers bouwen op die manier een gunfactor op bij instanties. Ook worden ze een aantrekkelijke partner voor hun afnemers, de handelshuizen. Zorg er daarom voor dat je nieuwe bewaarplaats een mooi visitekaartje wordt."

Wat ziet u als goede voorbeelden van projecten die dat goed opgepakt hebben?

“Kijk bijvoorbeeld naar het project Agrarisch Landschappelijk Bouwen van de agrarische natuur- en landschapsvereniging Wierde en Dijk in provincie Groningen. Boeren en burgers verenigd in Wierde en Dijk zetten mooi bouwen en behoud van regionaal karakter op de kaart. Het leidde tot een heuse gebiedsvisie van de provincie Groningen, met aandacht voor landschappelijke inpassing, het teruggeven van het regionale karakter aan de gebouwen en aandacht voor natuurlijke vormen en kleurstelling. Boeren met bouwplannen konden subsidie krijgen voor het inschakelen van een architect. Je ziet in steeds meer provincies dat er meer rekening wordt gehouden met de omgeving. Dat is goed. Weerstand oproepen bij een nieuwbouwproject is ook voor de boer die iets nieuws neerzet verre van leuk werken.”

Mooi bouwen hoeft niet duur te zijn

DLV Advies rondde enkele projecten af waarbijde nieuwbouw plaatsvond onder architectuur en constateert dat dit niet veel meer hoeft te kosten. "Architectuur, functionaliteit en kostprijs zijn goed te combineren, mits alle partijen bereid zijn zich flexibel op te stellen. Dan kun je voor een meerprijs van 5 % al heel veel doen. Waar het volgens Harrie Versluis nog wel eens misgaat, zijn projecten waarbij de architect per se aan zijn ontwerp wil vasthouden. “Als er geen bereidheid is om mee te denken, wordt het lastig. Als bouwbegeleider is mijn eerste vraag vaak: hoeveel kost het? ls het noodzakelijk of alleen maar leuk?"
Versluis' ervaring is dat een goede architect vervolgens gaat nadenken over een iets andere, betaalbaardere manier. Met vaak als resultaat dat het én mooi én betaalbaar blijft. Omgekeerd gebeurt ook. "Dat de akkerbouwer of bouwbegeleider uitgangspunten heeft die gemakkelijk aangepast kunnen worden aan de ideeën van de architect."

Dit interview met Harry Versluis is verschenen in Nieuwe Oogst.