Metselen wordt monteren

Prefab beton zijn betonelementen die niet op de bouwplaats (vrijwel altijd in een fabriek) onder geconditioneerde omstandigheden geproduceerd worden. Binnen de prefab betonindustrie is een onderscheid te maken tussen bedrijven die op voorraad produceren (buizen, putten, tegels en bestratingsmaterialen) en de productie van door opdrachtgever gespecificeerde producten zoals gevels, vloeren en heipalen. In dit artikel meer over de gevelelementen voor de agrarische bouw.

De belangrijkste voordelen van prefab beton zijn:

• hogere kwaliteit: door de productie onder geconditioneerde omstandigheden worden weersinvloeden uitgesloten
• goedkoper
• kortere bouwtijd die minder afhankelijk is van de weersomstandigheden 
• grotere maatvastheid: in de fabriek zijn de toleranties kleiner
• duurzamer: hergebruik van elementen na sloop en minder afval bij productie

De agrarische sector kent de voordelen van prefab beton al jaren. Betonnen veeroosters worden al ruim 50 jaar toegepast , het gebruik van prefab- funderingen (prefab poeren) stijgt en prefab gevelelementen heeft het traditionele metselwerk bijna verdrongen. Het nadeel dat met prefab elementen de architectonische uitstraling beperkt is, is voor het grootste deel van de agrarische bouw niet van toepassing.

Bouw- en werkwijze

Meer prefab op de bouwplaats vraagt wel om een andere bouw- en werkwijze, bij het ontwerp van het gebouw moet rekening gehouden worden met het gebruik van prefab gevelelementen:

• Waar mogelijk de elementlengte afstemmen op de spantafstand. De elementen zijn tot circa 9 meter met normaal transport te transporteren. De elementen kunnen dan eenvoudig tegen of tussen de spantpoten geplaatst worden waardoor er geen extra bevestigingspunten nodig zijn.
• De standaard elementhoogte tot 3,6 meter voldoet voor het gros van de agrarische bedrijfsgebouwen. In gevels kunnen er gestapelde elementen worden toegepast.
• De elementen zijn vrijdragend en kunnen op een spantvoet of op een deelfundering geplaatst worden. Een verticale belasting op de wandelementen is mogelijk, deze moeten dan wel over de gehele lengte (strookfundering) ondersteund worden.
• Sparingen worden in de fabriek aangebracht, waar nodig wordt er extra randwapening toegepast. Om scheuren te voorkomen moet de randkist ten behoeve van de sparing tijdens transport en plaatsing blijven zitten. Na plaatsing kan deze verwijderd worden.
• Kozijnen kunnen later in de aangebrachte sparingen worden geplaatst, maar de meeste leveranciers hebben nu de mogelijkheid deze tijdens het storten mee te nemen. Naast het verkleinen van het scheurrisico versnelt dit de bouwtijd aanzienlijk.

Een goede voorbereiding is bij de toepassing van prefab elementen meer als het halve werk. Aan de hand van het ontwerp tekenen de fabrikanten alle elementen uit incl. de mee te storten voorzieningen en kunnen een plaatsing plan opstellen. 

De montage

De elementen worden na de productie in sledes gezet die met een binnenlader naar de bouwplaats gebracht worden. Op de bouwplaats moet er voldoende ruimte zijn om deze sledes te plaatsen. Ook hier geldt dat een goede voorbereiding van het logistiek proces de bouw ten goede komt. De wanden zijn voorzien van hijsvoorziening. Met behulp van een tweesprong van voldoende lengte (maximale spreidhoek is 120 graden!) worden de elementen uit de bok op de plaats gezet. Om de elementen snel en correct te kunnen plaatsen worden de elementen langs de draad of laser geplaatst. De wanden moeten bij en na de montage goed ondersteund worden, plaatsing op stelplaatjes kan maar de elementen moeten daarna ondersabeld worden met een krimpvrije mortel. Bij plaatsing tussen de spantpoten moeten er voldoende speling zijn om de thermische zetting van de 
wanden op te kunnen vangen. De elementen die tegen of in een staalconstructie worden geplaatst hoeven verder niet verankerd te worden. (Binnen)wanden die vrij opgesteld worden moeten volgens de voorschriften van de leverancier aan elkaar en/of de vloer verankerd worden. Na montage kunnen de naden afgekit worden. Denk er bij isolerende elementen aan om de isolatie ongedierte werend uit te voeren

Soorten prefab beton gevelelementen

De gevelelementen zijn op basis van de uitvoering en toepassing te verdelen in:

• Massieve elementen: wanden met een dikte van 100 tot 300 mm tweezijdig glad beton of voorzien met een baksteen- of grindmotief. De malzijde van de elementen is altijd glad beton, de andere zijde baksteen – of grindmotief.  Als deze zijde in glad beton moeten worden uitgevoerd wordt deze gevlinderd. Deze elementen worden toegepast als buitenwand zonder isolatie of als binnenwand.
• Geïsoleerde (sandwich) elementen: wanden met een dikte van 140 tot 400 mm met tussen de betonnen binnen- en buitenschil isolatie. De buitenschil kan uitgevoerd worden in baksteen- of grindmotief, de binnen wordt in glad beton uitgevoerd. Deze panelen kunnen ook in een brandwand worden toegepast.
• Hoekoplossing: als er geen eindspant wordt toegepast kan een gevelelement met aangestorte hoek worden geleverd. 

De voordelen van prefab gevelelementen worden door de agrarische sector onderschreven. De ontwikkeling van standaardisatie en het instorten van voorzieningen zullen de sector  ten goede komen.