Voorkomen van hittestress

Maatregelen tijdens periodes van warmte

Stalaanpassingen om hittestress te t voorkomen zijn maatregelen op de langere termijn. Bij een hitteperiode zijn er op korte termijn ook maatregelen te treffen in en om de stal die direct toepasbaar zijn.

Zorg voor vers drinkwater

Bij extreem warm weer is veel en schoon water belangrijk. Geef ook de kalveren tussen de melk door extra water. Koeien drinken normaal honderd tot honderdvijftig liter water, bij hitte kan dit wel met vijftig tot honderd liter toenemen. In de zomer is het niet verstandig om het warme water uit de voorkoeler te gebruiken als drinkwater voor het melkvee. Door de hogere temperatuur daarvan kunnen de dieren dan onvoldoende warmte kwijt. En staan de dieren buiten? Kijk dan goed naar de kwaliteit van het slootwater.

Vaker voeren

Geef vaker, minimaal twee keer per dag, kleinere hoeveelheden vers gemengd voer. Door de hitte neemt de smaak van het voer snel af en eten de koeien minder. Voeren op het heetst van de dag is daardoor ook geen goed idee.

Voorkom pensverzuring

Koeien eten minder bij warm weer. Ze staan meer omdat ze dan hun warmte beter kwijt kunnen dan tijdens het liggen. Ook ademen ze sneller waardoor ze minder herkauwen. Hierdoor kan er pensverzuring optreden. Ton Derks: “Probeer pensverzuring te voorkomen. Overleg met de adviseur of er een toevoegmiddel zoals natriumbicarbonaat bijgevoerd moet worden om de zuurgraad in de pens op peil te houden.”

Koelen van de stal: besproeien dak en plaats ventilatoren

Besproei het dak vroeg op de dag, voordat het warm begint te worden. Met name bij lagere stallen heeft het besproeien een groot resultaat; de temperatuur kan wel tot 10 graden Celsius naar beneden gebracht worden.

Heb je ventilatoren in de stal? Gebruik deze om luchtbeweging en verkoeling te creëren. Kies zorgvuldig het aantal ventilatoren en de plaats van de ventilatoren. Voorkom dat ranghoge dieren te lang onder de ventilator blijven staan, of dat het strooisel uit de boxen geblazen wordt.

Maatregelen lange termijn: isolatie en ventilatie

Hittestress vereist altijd aandacht, zowel bij bestaande bouw als nieuwbouw. Onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’, is het belangrijk om voordat je een nieuwe stal gaat bouwen naar de plaatsing en de inrichting van de stal te kijken. In Nederland waait de wind meestal uit west-zuidwestelijke richting. Je kunt dan natuurlijke ventilatie benutten om hittestress te voorkomen. 
Eric Pijnappels, projectleider bouw rundvee bij DLV Advies, geeft aan dat door landschappelijke inpassingseisen of bestaande bebouwing het niet altijd mogelijk is om de stal zo te plaatsen dat je optimaal de natuurlijke ventilatie benut. “Als het niet mogelijk is, is dat erg jammer, maar niet op alle locaties is een optimale situering mogelijk. Als het bedrijf in een bosrijke omgeving staat zijn er windstille bedompte dagen, dan ontstaat er amper dwarsventilatie en moet je toch altijd op een andere manier de extremen opvangen”.

Enerzijds kun je zorgen dat het dak van de stal goed geïsoleerd is. Dat levert direct een temperatuurwinst op van drie tot vier graden Celsius. Anderzijds zorg je met ventilatoren in de stal om ook op windstille dagen meer luchtbeweging in de stal te krijgen. 

Een goed werkende open nok, een passende dakhelling en isolatie zullen het gewenste “schoorsteeneffect” stimuleren en op die manier een belangrijke basis voor een goede natuurlijke luchtbeweging zijn. Vanwege de grotere staloppervlaktes kiezen steeds meer veehouders voor een alternatief dak om toch voldoende luchtbeweging te realiseren. Een zaagtanddak, of Italiaans dak, zijn alternatieven, omdat deze vanwege grotere dakopeningen bij brede stallen beter functioneren. Eric: “Naast deze dakopeningen moet er ook voldoende schaduwwerking zijn. Vooral bij een zaagtanddak met de lange zijde altijd naar de zuidkant gericht, is er nooit rechtstreekse zoninstraling via het dak.”

Eric ziet ook steeds meer vernevelingssystemen in bestaande stallen komen. “Een goede oplossing om het stalklimaat op korte termijn te verbeteren en hittestress te voorkomen. Ook hiermee kun je de verhoging van de staltemperatuur beperken”.

Advies bij aanpassingen stal of managementmaatregelen

Wilt u meer informatie over aanpassingen van de stal, neem contact op met Eric Pijnappels en Jos van 't Erve. Om meer te weten over managementmaatregelen ter voorkoming van hittestress, neem dan contact op met Ton Derks of Sjoerd Roelofs.