De afgelopen decennia kreeg energie een steeds prominentere rol op varkensbedrijven. Het is weliswaar niet de grootste kostenpost maar draagt zeker bij aan de kostprijs. Met steeds meer installaties, denk aan brijvoersystemen en luchtwassers, was er ook wat te besparen.
Ook eigen energieproductie, zoals zonnepanelen bij nieuwbouw of renovatie van daken, komt steeds meer voor. Dat geldt ook voor het hergebruiken van energie uit de stal zelf. Met de hoge energieprijzen staat het onderwerp energie volop in de belangstelling. Een energieneutraal bedrijf of zelfs leverancier van energie worden ligt dus binnen handbereik. Toch benadrukt Jan Pijnenburg, adviseur bij DLV Advies, dat ondernemers het altijd zakelijk moeten aanvliegen.
Jan: “Energieneutraal heeft iets ideologisch en kan leiden tot investeringen die niet rendabel zijn. Varkenshouders investeren omdat het geld oplevert en dat gebeurt ook al op grote schaal met zonnepanelen en energiebesparing.” In lang niet elk nieuw project ligt de focus daarom volledig op (eigen) energie, alhoewel dat bij de huidige prijzen wel meer het geval zal zijn. “Varkenshouders investeren het beste in waar ze goed in zijn. Voor sommigen is dat de euro’s steken in efficiëntere arbeidsvoering in plaats van zonnepanelen.”
In de praktijk zijn er nog weinig bedrijven helemaal energieneutraal, zeker niet wat betreft gas. Ondanks de hoge energieprijzen is er ook nu nog terughoudendheid. Men is er veel mee bezig maar de onzekerheid in de sector en de energiemarkt maakt dat ze even pas op de plaats maken. Ook het afbouwen van de salderingsregeling tussen 2025 en 2031 is een storende factor. Als gevolg daarvan brengt stroom die niet zelf wordt gebruikt, straks minder op. Bij het nadenken over energieneutraal worden, is de eenvoudigste methode, te kijken naar het terugwinnen met een warmtewisselaar uit de luchtwasser of ventilatielucht. Met deze warmte is binnenkomende lucht prima voor te verwarmen, wat ook positief is voor het klimaat in de stal.
Het water uit de wisselaar is 15 tot 20 graden Celsius. Is er toch meer energie met hogere temperaturen nodig, dan komt een warmtepomp om de hoek kijken. Deze kan energie vanuit de luchtwasser of ventilatielucht onttrekken en water opwarmen tot circa 50 graden Celsius. Deze temperatuur is prima geschikt om de stal mee te verwarmen; zoals vloerverwarming in de kraamstal en naverwarming bij de biggen. De warmtepomp heeft zelf wel stroom nodig en in de ideale situatie wordt deze gevoed met eigen opgewekte stroom. Een vuistregel is dat deze met 2 kWh aan stroom 1 kuub gas kan vervangen. Gezien het stroomverbruik van een warmtepomp dient dan ook per situatie uitgerekend te worden wat rendabel is. Huidige prijzen vliegen alle kanten op, dus is een langetermijnvisie belangrijk. Ook het gevolg van afbouwen van saldering moet worden meegenomen. De verwachting is wel dat stroom relatief goedkoper gaat worden in de toekomst.
Voor de stroomvoorziening zijn ook windmolens of mestvergisting een optie. Een nadeel van zon en wind is dat productie nooit gelijkloopt met de vraag vanuit de ventilatie en eventueel de warmtepomp. Dat betekent straks dure stroom kopen en teveel aan eigen stroom voor minder geld verkopen. Maximaal gebruik maken van eigen opgewekte stroom (‘voor de meter’) loont dan nog meer. Om dit probleem op te lossen wordt gekeken naar mogelijkheden om energie op te slaan. De ontwikkelingen voor energieopslag gaan nog steeds door en waarschijnlijk komen er de komende jaren meer en goedkopere mogelijkheden. Toch is het de vraag of opslag van energie goedkoper is dan ’s nachts energie via het net afnemen. Dat hangt sterk af van de eigen kosten voor productie en opslag.
Naast energie opwekken of hergebruiken zijn er vaak nog veel besparingsmogelijkheden op bedrijven. Jan maakt tientallen energiescans per jaar en ziet grote verschillen. Op basis daarvan schat hij het stroomverbruik op varkensbedrijven op 15 tot 60 kWh en op zeugenbedrijven 60 tot 120 Kwh. Er is dus veel mogelijk. Overigens ziet hij dat het gemiddeld verbruik over de jaren heen ongeveer gelijk blijft. “De vraag daalt door energiezuinige technieken maar in totaal is er meer techniek voor bijvoorbeeld brijvoer en luchtwasser.” Juist op deze bedrijven liggen nog veel besparingsmogelijkheden. “Een gemiddelde luchtwasser verbruikt 45.000 kWh. Ik zie situaties waarin het stroomverbruik gehalveerd kan worden. Investeringen in het systeem zijn dan binnen een jaar terugverdiend.”
Een aantal energieverslinders zijn eenvoudiger aan te pakken maar soms zitten ze best verborgen. Jan: “Een voerinstallatie is tegenwoordig vergelijkbaar met een fabriekshal waar elke dag enorm veel energie wordt verbruikt. Soms kom ik foute instellingen tegen met onnodig lang roeren of kan de aansturing beter.” Ook technisch is veel te halen met energiezuinige pompen en motoren. Een specifiek aandachtspunt is de drinkwatervoorziening. “Er staat dan onnodig veel druk op het systeem om bij een kraantje achter in de stal voldoende waterdruk te hebben. Het kan dan handiger zijn een aparte aanvoerleiding te leggen voor dit kraantje.”
Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Of wilt u weten of energie besparen, hergebruiken en/ of opwekken voor u interessant kan zijn? Neem dan vrijblijvend contact op met Jan Pijnenburg of één van onze andere adviseurs. Zij helpen graag om de antwoorden op uw vragen helder te krijgen.
Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van magazine Boerderij 15 november 2022
Zowel veehouders als de overheid beschouwen monomestvergisting als een interessante optie voor de toekomstgerichte veehouderij. Het reduceert de bedrijfsemissies,...
Lees verderIn het Friese dorp Jelsum runt Jan-Dirk Ubbels samen met zijn familie een melkveebedrijf met 150 tot 170 koeien. Naast melkproductie besloot hij zich al...
Lees verder