Loonwerker Bert Post in Eemnes (UT) is een van de vijf deelnemende loonwerkers die afgelopen jaar voor het eerst kruidenproeven aanlegde. Hij werkt ook samen met agrarisch collectief Collectief Eemland dat onder andere actief is op het gebied van weidevogelbeheer. "De meeste van de hierbij aangesloten veehouders hebben enkele percelen met een uitgestelde maaidatum. Het is daarom interessant om te onderzoeken of kruidenrijk grasland meer waarde heeft dan het paardengras dat ze er nu van oogsten."

Twee werkgangen

Afgelopen voorjaar en najaar zaaide Post kruidenrijk grasland in op 2 hectare klei-op-veengrond bij maatschap Schouten- Overeem in Eemnes. In april en in september zijn gras en kruiden in twee werkgangen ingezaaid: eerst met de zaaicombinatie en later de kruiden met de wiedeg met pneumatische zaaibak. Post: "Op deze manier zaaien we de kruiden veel egaler over het perceel. En door de kruiden wat minder diep te zaaien, geef je ze meer kans van opkomen omdat ze minder concurrentie hebben van het gras." Ook is in het voorjaar met een speciale strokenzaaimachine in bestaand grasland doorgezaaid in verschillende samenstellingen gras en kruidenmengsel. "Deze proef is mislukt door de droogte en door de techniek. Dit seizoen gaan we dit in het najaar opnieuw proberen."

Onkruidbestrijding uitdaging

Aandachtspunt bij inzaaien van een kruidenmengsel in grasland is volgens Post een dichte grasmat, waardoor onkruiden minder kans krijgen. Onkruidbestrijding in kruidenpercelen is een interessante uitdaging. Ook is het belangrijk om aandacht te hebben voor het behoud van de kruiden in het tweede jaar. "Kunstmest achterwege laten en zo min mogelijk drijfmest toepassen is het advies", weet Post.

Ook al zijn steeds meer veehouders geïnteresseerd in kruiden in het grasland, de bemestingsstrategie aanpassen en deels afstappen van productiegrasland kan een obstakel zijn. "Qua opbrengst kan kruidengrasland gelijklopen met Engels raaigras, maar je moet er wel gevoel bij krijgen. De voederwaarde is wat lastiger omdat er nog geen ijkpunten zijn bij kruidenrijk grasland, in tegenstelling tot gras en maïs. Ik hoor dat de koeien er gek op zijn en dat de opname goed is. Ook zijn er onderzoeken geweest naar de positieve effecten op de diergezondheid. Als je gezondere koeien in de stal hebt staan en de veeartskosten dalen, weegt dat misschien op tegen een lagere voederwaarde of ds-opbrengst."

Begin met randen

Voor veehouders die willen beginnen met kruidenrijk grasland, is het raadzaam om te starten met enkele stroken aan de rand van een perceel, adviseert Jos Groot Koerkamp, commercieel manager Veehouderij bij Limagrain Nederland. "Bemesten en gewasbeschermingsmiddelen toepassen mag toch al niet aan randen van percelen langs watergangen. Door daar te beginnen, krijg je langzaam gevoel bij kruiden en kun je later opschalen. Ga frezen, maak een vals zaaibed om de onkruiddruk te verminderen en ga dan kruiden zaaien."

Onder andere Limagrain levert voor het project Natuurlijke Veehouderij Utrecht een kruidenmengsel. Groot Koerkamp: "Kruidenrijk grasland beantwoordt aan de roep om biodiversiteit; anderzijds levert het hoogwaardig ruwvoer op met extra structuur, vitaminen en mineralen. Kruidenrijk grasland is productiever bij lagere bemestingsgiften. En in droge jaren zijn kruiden interessanter omdat ze dieper wortelen en meer vocht vasthouden."

Zoektocht naar praktische informatie

DLV Advies begeleidt het project Natuurlijke Veehouderij Utrecht. Adviseur Edith Finke maakt onderscheid tussen extensief en intensief kruidenrijk grasland. "Bij extensief kruidenrijk grasland gaat het vaak om percelen met uitgestelde maaidatum met een natuurlijke samenstelling. Bij intensief heb je het over inzaai, doorzaaien of herinzaaien in bestaand grasland."

Doorzaaien in het voorjaar bleek lastig. "De concurrentie van het gras is te groot en beregenen is te kostbaar. Op de zandgrond in Renswoude pakte het dit najaar wel goed uit, doordat het in september niet meer droog was. Finke is overtuigd van de positieve uitwerking van kruidenrijk grasland op weidevogels. "Je krijgt meer insecten en een actiever bodemleven. Weidevogels voelen zich er goed thuis." Ook is Finke overtuigd van de voordelen van kruiden door onder andere een diepere beworteling, betere vochtopname, de gratis stikstofbinding door de klavers zodat kunstmestbesparing mogelijk is en de goede voederwaarde. Ze merkt dat kruiden in grasland een nieuwe ontwikkeling is voor veehouders en dat er gezocht wordt naar praktische informatie. "De kennisdeling kan beter. Zo zien we vaak bemestingsfouten. Boeren moeten zeer terughoudend zijn met bemesten. Geen kunstmest en minimale hoeveelheden dierlijke mest."

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen uit Onze Weidevogels 

Voor meer informatie over het project Natuurlijke Veehouderij Utrecht kunt u terecht bij Paul Blokker, projectleider DLV Advies en Edith Finke, adviseur Mest & Mineralen. Op de Facebookpagina van het project vindt u meer video's en foto's over kruidenrijk grasland.

Het project is mede mogelijk door steun van de provincie Utrecht en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.