Omschakelen naar verdienmodel biologische melkveehouderij

Melkveehouders zoeken, mede door de fosfaatwetgeving, naar nieuwe verdienmodellen voor de toekomst. Omschakelen naar biologische bedrijfsvoering is een optie, zo toonden Kees Water (Ekopart) en Edith Finke (DLV Advies) tijdens de Bio beurs in een workshop over omschakelen. 

Het biologisch areaal dat met 3 procent toenam, werd in 2016 uitgebreid met in totaal 245 omschakelende boeren, blijkt uit het Bionext Trendrapport. De biologische zuivelsector gaat mee in deze marktontwikkeling, want de animo voor omschakelen is groot. Meer dan de helft van de omschakelende boeren (136) is melkveehouder, aldus het Trendrapport. 

Er zijn nu in Nederland rond 500 biologische melkveebedrijven met in totaal 39.292 aantal koeien. Hiervan is 2,3 procent biologisch, volgens het CBS. “Die uitbreiding in 2016 betekent een enorme groei, mede omdat het aantal biologische bedrijven al jaren vrij stabiel was. Deze extra melk is in het najaar van 2017 op de markt gekomen. De groei zal zich dit jaar ook doorzetten, maar niet in zulke grote aantallen”, verwacht Edith Finke, adviseur rundvee van DLV Advies. 

Een belangrijke reden is de goede melkprijs in de gangbare melkveehouderij. Het verschil tussen biologisch en gangbaar is vorig jaar kleiner geworden en voor boeren is daarmee een aanleiding om om te schakelen verdwenen. De uitbetaalde biologische melkprijs was in 2016 en 2017 49 tot 50 cent per kg melk. “De verwachting is dat deze de komende jaren vrij stabiel blijft”, zo verwacht Finke. “De gangbare melkprijs schommelde de afgelopen jaren veel meer van 30 naar 40 cent per kilo melk. Biologisch zal minder last van prijsschommelingen hebben. Alleen de focus op de melkprijs houden is echter niet reëel. Een biologisch bedrijf moet ook biologisch kracht- en ruwvoer aankopen en dat zal als er meer bedrijven bijkomen in de regel niet goedkoper worden”.

Gemotiveerd omschakelen  

Hoe kunnen melkveehouders op de marktontwikkelingen inspelen, rekening houdend met actuele wetgeving zoals fosfaatrechten? “Als boeren willen omschakelen moeten zij dit gemotiveerd doen”, stelt Finke. “Het bedrijf moet voldoende extensief zijn of een samenwerking kunnen aangaan met een biologische akkerbouwer in de regio. Als een boer voldoende fosfaatrechten heeft zou hij de extensieve bedrijfsvoering invulling kunnen geven door fosfaatrechten te verkopen en minder koeien te gaan melken, maar dit is niet voor elk bedrijf een optie.” 

Over de mogelijkheden die het toekomstscenario voor bestaande biologische bedrijven geeft zegt de adviseur dat de meeste bedrijven ook verder zullen optimaliseren. “Dat kan op verschillende manieren. Zorgen voor een goede kwaliteit ruwvoer blijft een belangrijk punt om ook voldoende melk af te leveren”. 

Voor gangbare melkveehouderijbedrijven die een alternatief voor het groeiscenario zoeken liggen er mogelijkheden wanneer ondernemers hun bedrijf willen ontwikkelen voor een biologische sector met een duidelijke marktvraag. “Ook wanneer ondernemers wat meer grond tot hun beschikking krijgen en niet meer koeien willen gaan houden, maar eens gaan kijken of het ook anders kan.”

“Een andere overweging is het bedrijf verder ontwikkelen richting duurzaamheid, dierwelzijn en biodiversiteit. Er kan 2018 prima worden geboerd zonder kunstmest en chemische gewasbeschermingsmiddelen, maar dat betekent wel een andere bedrijfsopzet”, is haar conclusie. 

Bij 10.000 tot 13.000 kg melk per hectare ontstaan er voor gangbare melkveehouders goede economische perspectieven voor omschakeling. “Maar als een melkveehouder te intensief onderneemt kan hij ook kijken of er mogelijkheden zijn om natuurgronden bij het bedrijf te betrekken of nagaan of er een structurele samenwerking mogelijk is met een akkerbouwer. Gras en klaver van maaiweiden is prachtig voer waar koeien goed melk van kunnen geven en de akkerbouwer hier weer mooie bio mest voor terug krijgt.

Het advies van Water en Finke? “Laat je niet leiden door de waan van de dag, maar kijk naar de lange termijn,” adviseren zij. “Een biologische bedrijfsvoering moet bij je passen. En houd rekening met een wachtperiode en schommelingen van de prijs. De markt van de biologische zuivel groeit, maar het aanbod ook. Biologisch perspectief is er als je een afzetmogelijkheid hebt tegen meerprijs.”