De komende tijd zal er weer hard worden gewerkt aan het inzichtelijk maken van stikstof- en fosfaatstromen op bedrijfsniveau. Enerzijds om het mestwetjaar 2017 boekhoudkundig af te sluiten, anderzijds om alvast een plan voor 2018 op te stellen.

Goed ruwvoerjaar

2017 was een goed ruwvoerjaar. Hoge opbrengsten van ruwvoer in combinatie met de huidige mestaanwendingsnormen geven een negatief fosfaatoverschot per hectare. Een ander woord hiervoor is uitmijnen. Op de korte termijn is dat misschien niet een groot probleem, alhoewel de directe beschikbaarheid van het fosfaat voor het gewas wel een probleem is of kan worden.

Fosfaatgaten

Daarnaast is de stikstofaanwendingsnorm voor mest op de meeste bedrijven de beperkende factor qua mestplaatsingsruimte. Daarmee wordt de fosfaataanwendingsnorm dan niet volledig benut. Hier ontstaat een fosfaatgat. Er loopt op deze manier dus steeds meer fosfaat uit de kringloop van een bedrijf. Dat een koe niet zonder fosfaat kan, zal duidelijk zijn. De eerste melkziektesymptomen die niet worden opgelost met een fles calciumcarbonaat, maar wel met een fosfaatpil, zijn er.

Om onder het fosfaatplafond te blijven, heeft de mengvoerbranche afgesproken het fosfaatgehalte in het mengvoer op een lager peil te brengen en is ze verplicht dat ook zo te houden. Als veehouder heb je dan feitelijk geen mogelijkheid meer om je fosfaatprobleem bij de koe op te lossen via ruw- en krachtvoer.

Koe en plant

De zoektocht naar een oplossing is lastig vanwege de huidige mestwetgeving. Bemestingsnormen, verbod op gebruik van kunstmestfosfaat op derogatiebedrijven, een fosfaatplafond en de fosfaatbehoefte van een koe zijn landbouwkundig niet op elkaar afgestemd. Ik geef direct toe dat het een lastige puzzel is. Oplossingen zijn er wel te bedenken, meestal sterk kostprijsverhogend. Uiteindelijk zal er een evenwicht op bedrijfsniveau moeten ontstaan waarbij gewasproductie, voeding van de koe en de mestwetgeving op elkaar zijn afgestemd. De KringloopWijzer maakt vandaag de dag prima inzichtelijk waar de ‘gaten’ ontstaan. Wie blijft roepen dat alles wordt opgelost met extensiveren, vergeet duidelijk de koe en de plant.

Oplossingen zijn bereikbaar

Minder bemesten is geen oplossing, fosfaatgaten zijn het begin van een lagere ruwvoeropbrengst en daarmee de start van een neerwaartse spiraal. De oplossing ligt eerder bij goede landbouwpraktijk. De invoer van bedrijfsspecifieke normen, dus ook binnen het fosfaatrechtensysteem werken met de bedrijfsspecifieke excretie, zijn een voorwaarde om voorlopers gemotiveerd te houden, zodat de innovatie verder wordt aangejaagd. Fosfaatgaten kunnen worden gedicht met de inzet van fosfaatmeststoffen. Oplossingen zijn bereikbaar, Europese en Nederlandse wetgeving zijn nu nog beperkend.

Het dierenwelzijn staat bij iedere veehouder voorop. Het zou te gek voor woorden zijn als we straks fosfaat afvoeren met mest en die fosfaat vervolgens weer in een bak met pillen ophalen om de koeien gezond te houden.

Deze blog van Herrold Lammertink verscheen op 10 januari 2018 op Boerderij.nl.