Met regelmaat in het nieuws: stalbranden en de gevolgen ervan voor mens en dier. Ook wordt er in de media altijd bij verteld hoeveel dieren zijn omgekomen bij een brand. Naast dit leed zorgt elke stalbrand ook voor een nieuwe deuk in het imago van de veehouderij. Volgens verzekeraar Interpolis is de land- en tuinbouw één van de meest brandgevoelige sectoren. De oorzaak van een stalbrand wordt vaak echter niet achterhaald.

Brand onderschat risico

"Vanuit verzekeringen weten we dat de waarschijnlijke oorzaken van stalbranden vooral zitten in elektrische problemen, inclusief zonnepanelen. Daarachter volgt heel snel menselijk handelen, zoals werkzaamheden in de loods en dergelijke, soms brandgevaarlijk werk. Daarna volgen verwarming, (hooi)broei en blikseminslag als waarschijnlijke oorzaken", vertelt Anne van Rossum, projectleider Bouw bij DLV Advies. Naast elektra en menselijk handelen, ziet hij ook zelfontbranding als belangrijke oorzaak. "Dit heeft vaak te maken met elektra in voertuigen, zoals tractor, shovel of zelfrijdende voermengwagen", aldus Anne. Hij stelt dat brand een serieus risico is voor veehouderijbedrijven en vaak onterecht onderschat wordt. "Risico = kans x effect. De kans op brand is gemiddeld niet zo groot. Maar het effect is heel groot”, legt hij uit.

Bouwbesluit

Anne vertelt dat in Nederlandse stallen gebouwd voor 1 april 2014 de kans op brand groter is dan in stallen gebouwd na die datum. "Toen is namelijk het Bouwbesluit aangepast. De eisen op het gebied van brandveiligheid zijn toen flink vergroot en werden nog strenger dan in de woningbouw. Denk aan isolatiemateriaal dat praktisch onbrandbaar moet zijn. Desondanks kan men ook in deze stallen een brand nooit helemaal uitsluiten en zijn er nog heel veel stallen van voor 2014. De uitdaging is vooral om die brandveiliger te maken."

Belangrijkste oorzaken van brand op een boerderij Elektrische installatie inclusief zonnepanelen (59%) Menselijk handelen en brandgevaarlijk werk (15%) Verwarming (5%) (Hooi)broei (9%) Blikseminslag (1%) Anders (11%) Dit is inclusief het percentage gevallen waarin de genoemde oorzaak de waarschijnlijke oorzaak van een stalbrand is. Bron: Prevent Agri.

 

Waar gaat het mis?

De meest waarschijnlijke oorzaak van boerderijbranden zit in de elektrische installatie. "Maak geen eigen, onprofessionele constructies met stekkerdozen en verlengkabels. Voorkom dat er apparaten continue aan de lader staan. Bijvoorbeeld oplaadbare boormachines. Dat geeft allemaal extra risico van brand. Het is sowieso belangrijk om de elektrische installatie goed op orde te hebben. Veel agrarische bedrijven gaan van generatie op generatie. Maar de elektrische apparatuur ook. Zo zien we nog zekeringkasten met bakelieten materiaal, verdeelkasten die open en bloot staan, contacten die genaakbaar zijn en waar makkelijk stof tussen kan gaan zitten. Daarnaast is een goede ongediertebestrijding belangrijk. Ratten en muizen knagen zoals bekend graag aan kabels. Dit geeft kortsluiting, vonken en vervolgens vuur."

Beheersing van een beginnende brand

Is er brand uitgebroken, dan is het zaak deze zo goed mogelijk te beheersen. Het is allereerst belangrijk te weten dat er brand is. "Rookmelders werken helaas niet in stallen. Die worden binnen de kortste keren aangetast door ammoniak en vocht. Voor stallen met mechanische ventilatie zijn er tegenwoordig wel goede hittemelders die aan de klimaatinstallatie kunnen worden gekoppeld. Is er een te snelle temperatuurstijging, dan gaat het alarm af", vertelt de projectleider. In veel gevallen breekt de brand als eerste uit in de meterkast of schakelkast. Een automatische aerosolblusser kan deze snel doven. "Zo pak je de brand direct bij de bron aan. Voordeel is dat zo'n blusser ook nog redelijk betaalbaar is", vindt Anne.

Compartimentering

Om te voorkomen dat een brand snel van de ene ruimte naar de andere overslaat, is compartimentering iets dat goed werkt. Maar dit is zeker in bestaande stallen lang niet altijd mogelijk. Maak waar het kan gebruik van branddeuren en gebruik bij bouw of verbouw materialen met voldoende brandweerstand, zodat het wel even duurt voor een brand over kan slaan van het ene naar het andere gebouw of van de ene afdeling naar de andere. "Het is belangrijk bij de bouw van een stal al te bedenken hoe deze zo brandveilig mogelijk kan worden gemaakt. Hoe is compartimentering mogelijk? Waar kan welk brandwerend materiaal worden toegepast? "Laat een deskundige meekijken. Vreemde ogen zien vaak dingen die je zelf niet ziet. Bij de bezoeken die wij vanuit DLV Advies doen, merken we dat door kennis van het agrarisch bedrijf in combinatie met kennis van brandrisico's risico's op een acceptabele manier worden opgelost."

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van Varkensbedrijf (maart 2024).