Te weinig bekend  

Pijnappels vindt dat er te weinig bekend is over wat mest in mestkelders doet en waarom. Een paar jaar geleden was hij betrokken bij het praktijknetwerk 'Laat de gassen je niet verrassen', waarin DLV Advies samenwerkte met onder andere de brandweer en Wageningen Universiteit. Het doel van dit praktijknetwerk was het opdoen van kennis over gasvorming uit mest die is opgeslagen onder emissiearme vloeren.
Pijnappels: “We hebben metingen gedaan in stallen met dichte vloeren, waaruit bleek dat er zich erg hoge concentraties gassen onder de vloer kunnen ophopen. Naar aanleiding daarvan zijn praktijktips opgesteld en is een platform opgericht. Jammer genoeg zijn er onvoldoende middelen om verfijnd onderzoek voort te zetten. Wat er precies in mestkelders gebeurt, weten we dus nog niet.” 

Kritischer over dichte vloeren

Als melkveehouders een nieuwe stal bouwen, zijn ze verplicht om dit emissiearm te doen. ln Noord-Brabant en Limburg geldt dat nu ook in bestaande stallen. Pijnappels: “ln bestaande stallen is er door slechte ventilatie een verhoogd risico op brandgevaar en bedwelming van dier of mens door gassen." De adviseur merkt dat veehouders bij nieuwbouw kritischer zijn over dichte vloersystemen en bijvoorbeeld meer interesse hebben in kelderloos bouwen. “Tot voor kort konden ze bij het emissiearm maken van bestaande stallen kiezen voor een emissiearme vloer of een luchtwasser. Maar de luchtwasser is voorlopig van de Rav-lijst voor melkvee verdwenen. Wat overblijft, is het vervangen van de roostervloer voor een emissiearme variant. ln stalontwerpen hebben we aandacht voor het aanbrengen van een kleine sparing in een gevel of wand om overdruk te voorkomen. Of we bouwen mestafstorten buiten de stal."  

Toekomstig verbod op emissiearme vloeren?

Of de toenemende kritiek op dichte vloeren in stallen tot een verbod leidt op emissiearme vloeren, durft Pijnappels niet te zeggen. “Ik kan niet inschatten hoe het zit met het krachtspel tussen milieudoelstellingen en veiligheid. Voor nu blijft emissiearm bouwen regelgeving. Het zou goed zijn als er onderzoek komt naar effecten van rantsoenen op mest en gasvorming, wat stalsystemen en dichte vloeren doen en of bijvoorbeeld andere mestmixsystemen de risico's op gasvorming beperken."  

Mest mixen met luchtbellen

Er zijn mixsystemen op de markt, die ervoor zorgen dat de uitstoot van schadelijke gassen, zoals methaan, zwavelwaterstof en ammoniak, wordt teruggedrongen. De schadelijke mestgassen in de mestkelders ontstaan, net als in een biovergister, in een zuurstofarme omgeving. Doordat er tijdens de mestopslag meestal een drijflaag en soms ook schuimvorming ontstaat, wordt de drijfmest daardoor afgedekt. Hierdoor wordt onder andere het zuurstofarme vergistingsproces gestimuleerd en komen er meer mestgassen vrij. De verhoging van de emissie en de pieken ontstaan onder meer doordat de drijflaag gebroken wordt en deze als extra voeding dient voor de bacteriën.
Vanwege problemen bij het meten van de proefstallen is het nog niet gelukt om dit soort systemen op de Rav-lijst te krijgen. Andere onderzoeken naar mestbewerkingsmiddelen liepen helaas ook spaak.

Gevaren van meststoffen

Waarom is werken met mestgassen zo gevaarlijk? Het grootste gevaar van mestopslagplaatsen vormen de gassen die vrijkomen. Deze gevaarlijke gassen zijn methaan, kooldioxide, zwavelwaterstof, ammoniak en in sommige gevallen blauwzuurgas. Het vrijkomen van giftige mestgassen in te hoge concentraties tijdens het opslaan, mixen en overpompen van mest in melkveestallen kan zorgen voor gevaarlijke situaties op het bedrijf voor zowel mens als dier. Explosies in stallen of mestopslagen ontstaan doordat het brandbare mestgas methaan in contact komt met vonken of hete oppervlakten. Methaan |s lichter dan lucht en stijgt op. Het is dus van belang dat in de nok van een stal of mestopslag goede en veilige ventilatiemogelijkheden zijn aangebracht om te voorkomen dat het gas zich kan ophopen tot gevaarlijke concentraties. Als er werkzaamheden plaatsvinden in een stal of mestopslag is het dus belangrijk dat de ruimte eerst geventileerd wordt om het gas te verdrijven. Een ander gevaar van mestgassen is de kans op vergiftiging. Dit wordt vooral veroorzaakt door het gas waterstofsulfide (ook wel zwavelwaterstof genoemd). Als de mest wordt gemixt of er stroming ontstaat, kan het gas meters hoog opwervelen.

Dit artikel verscheen in vakblad Melkvee.