In het project Voorkomen is beter dan genezen gaat het om het terugdringen van gedwongen afvoer. Goed biestmanagement en hygiënisch werken dragen bij aan het verlagen van gedwongen afvoer. Biest (met name de eerste 24 uur na het afkalven) bevat veel afweerstoffen in de vorm van eiwitten. Een pasgeboren kalf heeft nog geen afweer en tijdens de eerste levensweken werkt het eigen immuunsysteem onvoldoende en is het kalf gevoelig voor infecties. Daarnaast bevat biest energie, mineralen en vitaminen. Hygiënisch werken verhoogt de kwaliteit van de biestmelk.

Zo snel mogelijk biest

Gijs van Loon, adviseur Mest & Mineralen: “Geef zo snel mogelijk, maar altijd binnen een uur, biest van goede kwaliteit want dan neemt het kalf de afweerstoffen maximaal op. Biest van de eigen moeder, zowel eerste, tweede en derde biest is het beste. Geeft de koe te weinig biest, of is de kwaliteit onvoldoende, dan kun je biest geven van een andere koe. Houd voor deze gevallen een voorraad goede biest in de diepvries.” Handmatig biest verstrekken werkt beter dan het kalf bij de koe laten drinken. Het zuigen aan de speen is belangrijk voor de speekselvorming en de aanmaak van enzymen. Het kalf neemt de antistoffen beter op en bouwt meer weerstand op. Gijs: “Geef de hele melkperiode melk via een korte speen. En geef meerdere porties melk per dag. De ervaring leert dat een kalf eerder te weinig melk krijgt dan te veel. Probeer meer melk aan een kalf te verstrekken; verhoog met kleine porties van 0,5 liter per dag. Als het kalf het kan hebben, dan kun je ook veel voeren. De eerste 43 dagen van het kalf zijn cruciaal voor de melkverstrekking.“

Biestkwaliteit

De kwaliteit van de biest bepaalt de mate waarin een kalf immuniteit kan opbouwen. Biest met (te) hoge kiemgetallen leidt ertoe dat de kiemen in de darm van het kalf zorgen voor vermindering van opname van antistoffen. Hygiënisch werken draagt bij aan het verlagen van de kiemen in biestmelk. Biest moet schoon gemolken worden, mag geen vuil bevatten en er mag geen vermenging of besmetting plaatsvinden via vliegen of stof. De biest die niet direct aan het kalf wordt gegeven, moet in de koelkast bewaard worden. Behalve het kiemgetal is ook het gehalte aan antistoffen en het gehalte aan vaste bestanddelen (droge stof) in de biest van belang voor de kwaliteit. Hoe meer droge stof, hoe beter de kwaliteit. Gewone koemelk bevat 12,5% droge stof en verse biest maar liefst meer dan 25%. 

De kwaliteit van biest wordt uitgedrukt in het gehalte aan immunoglobuline (IgG) per liter. De kwaliteit kan op verschillende manieren worden gemeten. Gijs: “Het meest handige en snelst is meten met een Brix refractometer. Meer droge stof geeft een hogere brixwaarde. Goede kwaliteit biest bevat minimaal 70 IgG per liter (brixwaarde > 24). Voer het kalf bij een brixwaarde van 24 drie liter biest. Een lagere brixwaarde is een lagere kwaliteit biest en dan moet er meer biest worden gegeven. Besteed bij een te lage brixwaarde extra aandacht aan het droogstandrantsoen.”

Voorkomen van diarree

Hygiënisch werken verlaagt de infectiedruk en verkleint de kans op kalverdiarree. 

• Voorkom dat een kalf direct in aanmerking komt met mest: reinig een koe die vuil is aan de achterhand, let erop dat een koe niet op het rooster kalft en dat het kalf in schoon stro geboren wordt; 
• Zorg voor een schoon afkalfhok en gebruik bij het afkalfproces schone hulpmiddelen; 
• Plaats het kalf zo snel mogelijk na de geboorte in een iglo of eenlingbox. Maak de hokken regelmatig schoon en ontsmet ze daarna. Gijs: “Werk bijvoorbeeld met een kleurensysteem. Wekelijks komt bij het verschonen van de hokken en emmers een nieuwe kleur emmer om aan te geven dat het hok schoon is;”
• Voorkom besmetting naar andere kalveren door het kalf apart te plaatsen; 
• Bewaar alle materialen in een ruimte dichtbij de afkalfstal, dit werkt plezierig en zorgt dat alles netjes schoon geborgd kan worden; 
• Handenwassen bij het melk geven van de kalveren, is een gemakkelijke snel vergeten besmettingsbron.

Een andere reden van diarree kan een onjuiste voermethode zijn. 

• Geef direct na de geboorte voldoende kwalitatieve biest zodat het dier antistoffen binnenkrijgt; 
• Een kalf moet altijd beschikking hebben over goed (vers) water. Gijs: “Eventueel kan een schone speenemmer gevuld worden met water;”
• Een kalf kan last krijgen van verteringsdiarree als de biest niet in de lebmaag komt, maar in de pens. Gijs: "Een nieuwe speen zorgt voor betere speekselstimulatie waardoor de slokdarmeffect in werking treedt zodat er geen melk in de pens terechtkomt. Ook het gebruik van een kleine speen met een niet te grote opening verkleint de kans op verteringsdiarree.”

Neem voor meer informatie over biestmanagement of het project Voorkomen is beter dan genezen contact op met Gijs van Loon, Ids van der Ploeg, Edith Finke of Michiel Meindertsma.

Het project ‘Voorkomen is beter dan genezen’ wordt mede mogelijk gemaakt door de provincies Limburg, Utrecht, Drenthe en Friesland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.