Een optimale stalverlichting dient twee doelen: de veehouder heeft goed zicht tijdens zijn dagelijkse werkzaamheden in de stal en een juiste stalverlichting zorgt voor een gezonde en actieve veestapel, stelt Eric Pijnappels, projectleider Bouw bij DLV Advies. Een slechte verdeling van armaturen over de stal is storend voor de melkveehouder, aldus Pijnappels. “Dat kan tot hinderlijke schaduweffecten of dode hoeken leiden. Dat resulteert in minder schone boxen of vloeren. Daarnaast kan de boer bepaalde gezondheidskenmerken missen, zoals de kleur van mest, witvuil of bloedgang. Veehouders moeten bij het‘ opstellen van een lichtplan goed kijken naar de verdeling van armaturen. Door obstakels in de stal is het bij een laag aantal armaturen Iastig om schaduweffecten eruit te krijgen."

Melkproductie stijgt met goede stalverlichting

Een lichtregime van 16 uur licht van 150-200 lux, gevolgd door 8 uur donker, zorgt voor een betere hormonenhuishouding van het dier. Dat heeft een positief effect op het welzijn, de vruchtbaarheid en productiviteit van melkvee, zegt Pijnappels. Hij refereert hierbij aan onderzoek van WUR en TNO, maar ook veel buitenlands onderzoek bevestigt dit. “Met goede stalverlichting kun je daglicht bij koeien simuleren. Als licht de beperkende factor is, kan meer licht de melkproductie laten stijgen. In de praktijk is dat niet altijd zo, omdat er ook andere beperkingen zijn. Licht is daarmee een van de factoren die bij staloptimalisatie moeten worden meegenomen."

Lichtplan

Een melkveehouder verdiept zich in de verlichting van zijn stal. Hij is bereid veel geld te investeren in licht en andere systemen, investeringen die het dierenwelzijn ten goede komen. Belangrijk daarbij is dat de veehouder een goed lichtplan opstelt. Hoe hoog is de stal, hoe ziet de constructie van de stal eruit en waar zitten de obstakels? Een gelijkmatige lichtverspreiding door de stal is daarbij van groot belang, omdat koeien zich dan beter gaan verspreiden. Bij het plaatsen van de lampen is het belangrijk dat er niet te veel schaduwwerking is.   

Besparen op energieverbruik

In Nederland kiezen agrarisch ondernemers ervoor de oude verlichting te vervangen, omdat die veelal niet meer voldoet. Volgens sommigen kijken boeren steeds kritischer naar stroomverbruik. Met ledverlichting kun je 30 tot 60 procent besparen op de energierekening. Zo scheelt ledverlichting in een donkere stal 2.500 tot 3.000 branduren per jaar.
Er zit wel verschil tussen het aantal branduren op de melkveebedrijven. Dat is bijvoorbeeld afhankelijk van of een melkveehouder met robots melkt of in een melkstal.
Ook zijn er regionale verschillen in aantal branduren. Melkveehouders in Friesland beginnen in de regel vroeg met melken. Daar gaat om half 5 de verlichting al aan. Het maakt qua aantal branduren geen verschil of een bedrijf aan weidegang doet of niet. Op veel weidebedrijven gaan de koeien 's avonds niet naar buiten, dan gaat ook daar de verlichting aan.

EIA en duurzaamheidsprogramma's

Mogelijk helpen ook ontwikkelingen als de regeling Energie-investeringsaftrek (ElA) en duurzaamheidsprogramma's van zuivelfabrieken mee bij het overstappen op ledverlichting. Dat zijn aantrekkelijke regelingen waarbij ondernemers aan energiebesparende maatregelen moeten doen.

Rood licht in stallen Wat is de invloed van rood licht op koeien? Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat melkvee rood licht nauwelijks waarneemt en daardoor niet wordt gestoord in de nachtrust. Volgens sommigen kan de melkveehouder het rode ledlicht in de armaturen gebruiken om in de donkere periode een controleronde uit te voeren, zonder de hormonale balans van de koe te verstoren. Volgens Eric Pijnappels van DLV Advies voegt rood licht niet in alle gevallen wat toe. "Het is wel aan te raden om verlichting bij bijvoorbeeld de melkrobot of afkalfstal 's nachts enigszins af te schermen van de rest van de stal, zodat de overige koeien niet worden gestoord in het dag-nachtritme."

 

Dit artikel verscheen in aangepaste vorm in de special Stalverlichting van vakblad Melkvee op 14 maart 2020.