Wie zijn de klanten in het buitengebied? Niet specifiek de primaire ondernemers, de varkenshouders?
Wientjes: "Zeker de primaire ondernemers; zij zijn nog steeds onze grootste klantengroep. Alleen, zij zijn niet meer de enige gebruikers van de milieugebruiksruimte of de enige bepalers voor het buitengebied. Ook andere partijen hebben vragen waarvoor wij de kennis in huis hebben om voor hen de beste oplossing te zoeken, te vinden. Ook voor hun onderneming willen wij toegevoegde waarde creëren voor een toekomstbestendige bedrijfsvoering."

Ik kan me voorstellen dat dit leidt tot belangen- botsing. Hoe daarmee om te gaan? Wat als de Partij voor de Dieren zich meldt met een projectvraag?
,,Natuurlijk kan er sprake zijn van op het oog botsende belangen. Ik denk dat we door onze onafhankelijkheid juist die inbreng kunnen geven, die voorkomt dat partijen tegen elkaar gerichte visies ontwikkelen en/of maartregelen nemen. Wij willen meerwaarde leveren, we zijn niet bezig met politiek. Persoonlijk vind ik zonnepanelen op dure, vruchtbare grond waardeloos en lelijk; alleen als een investeerder met een plan komt, helpen wij hem deze te realiseren. De markt, de maatschappij bepaalt de vraag; wij moeten daar vanuit onze onafhankelijke positie de beste bijdrage aan leveren. En wat de PvdD betreft, alleen als ik de garantie krijg dat zij geen misbruik zullen maken van onze inbreng, zijn ze een klant voor ons. Dat wil ik 100 procent zwart op wit hebben staan. Dus denk ik niet dat we zakendoen."

Wientjes (41 jaar) is zelf in deeltijd melkveehouder. Hij verzorgt het jongvee van het bedrijf dat hij samen heeft met zijn broer. In de weekenden melkt hij samen met de medewerker de koeien. In zijn jeugd werkte hij circa tien jaar bij een zeugenhouder.

Is de keuze om u tot directeur te benoemen een teken dat DLV Advies zich meer op bedrijfsniveau wil richten? Voorganger Paul Bens is immers meer een deskundige op economie en marktontwikkeling.
,,Zeg maar 'je' hoor. Nee, dat ligt niet aan de basis van de beslissing. Ik denk niet dat we daarin nieuwe andere keuzes hoefden te maken. DLV Advies wilde iemand die de organisatie kende en die de basisprincipes, kortaf 'VOL', ademt in al zijn/haar poriën. En dat was ik blijkbaar. VOL is vooruitstrevend, ondernemend en lef. Dat is de basis voor ons werk en voor de mensen die bij DLV Advies werken. En dat gecombineerd met een gezonde basispragmatiek, 'met de poten in de klei'. Verbeteringen in de bedrijfsvoering van een on-dernemer helpen realiseren; dan floreer ik, daar kick ik op. En dan zie ik de ondernemer voor wie we het doen ook floreren."

Wat is de grootste uitdaging voor de varkenshouderij?
,,Ik splits die vraag in tweeën. Eerst die voor de sector en dan die voor de individuele ondernemer. Ik denk dat voor de sector de grootste uitdaging is dat hij de regie in eigen hand moet willen nemen en houden. Niet afwachten tot anderen bepalen wat er moet gebeuren. Dat lijkt lastig, daarvoor heb je kennis van en de sector en de maatschappij nodig om tijdig te beseffen wat er op je afkomt. Tegelijk hebben we een heel mooi voorbeeld in de gerealiseerde antibiotica-reductie. Dat heeft de sector zelf geregeld en gereguleerd. En met een prachtig resultaat. We zijn veel verder dan menigeen ooit voor mogelijk hield, terwijl andere landen nu te maken krijgen met opgelegde regels om hetzelfde te realiseren. Niet bang zijn om het initiatief te nemen; neem actiegroepen of kritische maatschappijdelen serieus, maar tegelijk ook de wind uit de zeilen. Mijn overtuiging is dat je zelf de regie moet en kunt nemen. Dan krijg je ook maatregelen die op een bedrijf passen. Kijkend naar de antibiotica-aanpak dan heeft dat veel meer opgeleverd dan alleen een reductie van de middelen."

En voor de ondernemer?
,,Dat was ik niet vergeten, maar ik moest even tijd nemen om erover na te denken. Want je roept snel dingen die nu actueel zijn, zoals de mestafzet. Hoe groot die actuele uitdagingen ook zijn, ik denk dat het realiseren van een goed antwoord op de volatiliteit in de varkenshouderij dé uitdaging is voor de ondernemer de komende tien jaar. Het kunnen inspelen op, je bedrijf indekken tegen de nukken van de markt. Het ene jaar investeren vanuit luxe en het jaar erop een hele dikke min draaien, is risicovol met de huidige bedrijfsomvang. Dat leidt tot onaanvaardbare risico's voor zowel de ondernemer als de geldverstrekkers. Daar op bedrijfsniveau antwoorden voor vinden of maatregelen nemen, dat is de kunst. Inkoop- en ver- koopcontracten en keurmerken gaan een grotere rol spelen, is mijn overtuiging."

Toch de actualiteit. De landbouw moet zijn bestaansrecht gaan bewijzen met doelvoorschriften. In hoeverre is dat reëel en gaat dit de ondernemers in de varkenshouderij lukken?
,,Ik merk in de vraagstelling een soort verontwaardiging, een emotie over deze aanpak die ook ondernemers zullen voelen. Hoezo moeten ze iets bewijzen? Toch denk ik dat we de emotie zoveel mogelijk moeten parkeren. Op basis van emotie kun je geen bedrijf runnen. Wat dat betreft ligt de varkenshouderij voor op andere sectoren. De grondgebonden bedrijfstakken hebben 'het weer' nog als excuus achter de hand, voor als de resultaten tegenvallen. Een varkenshouder heeft hooguit een week per jaar de hittegolf als reden dat de biggenaantallen tegenvallen. Alles wat zij niet optimaal doen, krijgen ze direct te zien in hun technische of economische kengetallen."

,,Ik ben voorstander van doelvoorschriften; dan kun je als bedrijf zelf optimaliseren. Zelf bepalen welke maatregelen het beste bij je bedrijfsvoering passen. Dat geeft ruimte aan ondernemerschap. Je bent zelf verantwoordelijk voor het behaalde resultaat. Ammoniak is goed te meten; laten we dat dan ook doen en een bedrijf een quotum 'ammoniak' geven waarbinnen het zelf kan en mag bepalen hoe het daaraan gaat vol- doen. Dan bewijs je het bestaansrecht van je bedrijf."

Toch een 'ja, maar'. Is de overheid, zijn de actie- groepen te vertrouwen? Een quotum valt af te romen, te korten. Hoe schat u die kans in?
,,Uitgangspunt bij dit systeem is dat je krijgt wat je toekomt en dat dan ook behoudt. Daarvoor moet de overheid ook kiezen, anders komen we nooit uit deze impasse. Tegelijk snap ik ook dat ondernemers daar anders tegenaan kijken, zij hebben de overheid de laatste decennia niet als meest betrouwbare partner meegemaakt. Ze ervaren de gevolgen van bijvoorbeeld de kritische depositiewaarde als een vernietiging van hun pensioen. Dat is heftig. Tegelijk geeft het systeem met doelvoorschriften ondernemers weer de kans te ondernemer. De huidige middelvoorschriften blokkeren dat en leiden ook niet tot een sterke verbetering van het milieu of een positieve ontwikkeling van het platteland."

Helder! Dus met vaart over op deze doelvoorschriften?
,,Was dat maar waar. De overheid wil het wel, maar krijgt het niet georganiseerd. Het vraagt ook van hen anders denken. Ik hoop dat we daar als DLV Advies nog een waardevolle rol kunnen pakken. Maar, wat ik bijvoorbeeld niet snap is dat de wetenschap, de Landbouwuniversiteit in Wageningen, voorop loopt in het zoeken naar redenen waarom doelvoorschriften niet zouden werken. Ze moeten in plaats daarvan weer gaan vooroplopen met het zoeken naar oplossingen. Ik zou zo graag zien dat we met deze nieuwe aanpak weer aan de slag kunnen, weer ondernemen op het eigen bedrijf."

Dat zijn de sectorale uitdagingen. Kijkend naar het individuele varkensbedrijf; waar moet de komende jaren de nadruk op komen te liggen?
,,De dagontmesting is de enige methode om de methaanemissie te reduceren en draagt ook bij aan de verlaging van ammoniakconcentraties in het stalklimaat. Geen mestophoping meer in of onder de stal. Helaas kan dat voor het grootste deel alleen bij nieuwbouw of volledige renovatie worden ingebouwd. Dat is dus een enorme aanpassing. En toch denk ik dat het nodig is en dat we als sector die handschoen oppakken. Net als bij de antibiotica zelf de regie pakken en zorgen dat we het realiseren. Luchtwassers vormen een onderdeel van de middelvoorschriften. Het voorkomen van de emissie aan de bron geeft binnen de doelvoorschriften ruimte om te ondernemen."

Er komt dus enorm veel af op de ondernemers in het algemeen en op die in de varkenshouderij in het bijzonder. Kan de huidige en toekomstige ondernemer dat behappen?
„Ja, dat kunnen ze. Ik ervaar dat de ondernemers de zaken vaak goed op orde hebben en slim genoeg zijn om verbanden te zien om tijdig de goede beslissingen te nemen. Zeker de nieuwe generatie is onwijs slim en goed onderlegd. Die zijn in staat om in te spelen op, om te gaan met de veranderingen; en dat moet ook. Er ligt zeker ook een uitdaging bij adviesdiensten zoals DLV Advies om voor deze troepen uit te blijven lopen. Hen uit te dagen met adviezen die hun bedrijfsvoering versterkt of meer efficiënt maakt. Als je me vraagt waar ik over vijf jaar wil staan, wil ik kunnen aantonen dat we nog steeds die rol hebben."

Dit artikel is aangepaste vorm van PigBusiness.