Het platform voor onderzoeksjournalistiek Investico deed in samenwerking met EenVandaag onderzoek naar het aantal varkenshouders dat deelneemt aan de Srv. De conclusie is dat 50 tot 60 procent van de 407 varkenshouders, die een beschikking ontving, meedoet. Dat zijn minder bedrijven dan waarmee de overheid rekende, melden landelijke media.

Beperkte compensatie stikstof

De hoeveelheid stikstof die met de sanering uit de markt wordt genomen, is daardoor ook minder dan bij een grotere deelname. Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende april dit jaar nog met 361 bedrijven die zich voor de regeling zouden aanmelden.
Adviseur Marco Hol bevestigt dat ruwweg de helft van de aangemelde varkenshouders echt wil stoppen. De redenen om wel of niet door te gaan, lopen volgens hem zeer uiteen: "Toen de regeling werd ingesteld, dreigde de varkenspest vanuit België en Duitsland. Sommige boeren hebben zich gemeld, omdat ze zich toch nog konden terugtrekken. Het was daarmee een extra optie. Andere bedrijven zaten in een overnameproces, van vader op zoon. Als de overname niet door zou kunnen gaan, dan was de saneringsregeling een optie."

Toekomstperspectief

Discussies over de saneringsregeling worden uit hun verband gerukt, meent Marco. Primair is de Srv in het leven geroepen om bedrijven die geuroverlast geven in hun omgeving en daardoor minder toekomstperspectief hebben, de mogelijkheid te bieden om te stoppen. Geur blijkt namelijk een belangrijk criterium als het gaat om maatschappelijke waardering.

Voor de Srv is een drempelwaarde voor geur ingesteld van 0,4 odeureenheden. Om alle bedrijven die daaraan voldoen ook te kunnen saneren, verruimde de overheid het budget van de Srv van 180 miljoen euro naar 455 miljoen euro.

Herbestemming

Voor de regeling meldden zich 502 bedrijven. Daarvan kwamen er uiteindelijk 407 in aanmerking voor een beschikking. Voor de meeste van deze bedrijven is de termijn van acht weken, waarbinnen moest worden gereageerd, inmiddels verstreken. Een flink aantal bedrijven kreeg echter verlenging, omdat er bijvoorbeeld nog gesprekken zijn met de gemeente over de herbestemming.

In hoeveel gevalllen dit aan de orde is, is niet bekend. Daardoor is ook nog niet bekend hoeveel bedrijven definitief gebruik maken van de regeling. Dat wordt later deze herfst bekend wanneer landbouwminister Carola Schouten de Kamer daarover informeert.

Bedenktijd gekocht

Er zijn meerdere redenen te noemen, waarom bedrijven besluiten om niet mee te doen. Belangrijkste reden waarom varkenshouders toch niet meedoen aan de regeling noemt Marco het feit dat zij met hun aanmelding bedenktijd kochten. Meer tijd om zich te oriënteren op de toekomst van het ondernemer zijn en de onderneming.

"De Srv werd gezien als extra mogelijkheid om in de tijd toch een andere afslag te nemen", licht Marco toe. Bij het openstellen van de Srv was bekend dat die ruimte er was. De 407 bedrijven die een beschikking ontvingen, hebben met elkaar 910.645 varkensrechten. Zo'n 802.243 daarvan bevinden zich in de regio Zuid. Het resterende deel in de regio Oost.

Maatregelen Noord-Brabant

In de provincie Noord-Brabant speelt nog een andere reden: varkenshouders moeten daar aan strengere provinciale regels gaan voldoen met betrekking tot uitstoot. Die maatregelen zouden aanvankelijk gelden vanaf 2028, maar dit werd vervroegd. "De regels zijn van 2028 naar voren gehaald naar 2022 en vervolgens naar 2024. Sommigen varkenshouders in Brabant kunnen hierdoor twee jaar langer boeren en maken daarom geen gebruik van de saneringsregeling", legt Hol uit.

Reactie minister

Minister Schouten zegt in een reactie dat ze vasthoudt aan de berekening van het Planbureau. De minister zegt dat de regeling nog loopt en ze geen totaaloverzicht heeft. Volgend jaar moet volgens haar duidelijk moet worden hoeveel varkenshouders definitief deelnemen en hoeveel stikstofruimte de sanering vervolgens oplevert.

Dit nieuwsartikel is samengesteld uit eerdere berichtgeving op website van de NOS en van Nieuwe Oogst.