Gemiddeld geeft een koe op Het Hengelman 6.500 liter melk per jaar. De melk wordt verwerkt tot rauwmelkse kefir, rauwmelkse yoghurt en hangop. Om verder te werken aan de gezondheid van de koe en de smaak van de melk, investeren ze in een hooidrooginstallatie waarmee ze van de grasklaver hooi maken.

Maaien, harken en inkuilen

Momenteel werkt Elderink nog op traditionele wijze met grasklaver: maaien, harken en inkuilen (ronde balen) waarbij het van belang is om zo veel mogelijk grasklaver in één keer te maaien. Voor een goede fermentatie is het immers voorwaarde dat de kuil zo kort mogelijk open is bij het inkuilen. Het proces van zelf hooi maken met een hooidrooginstallatie en de hiervoor benodigde investeringen, zijn relatief nieuw voor Nederland. In Oostenrijk heeft de techniek en het bijbehorende proces naam gemaakt, maar zelf hooi produceren voor 150 koeien is ook voor Oostenrijkse begrippen nieuw.

Smakelijk, suikerrijk en DVE

Ton Derks, Adviseur Rundvee bij DLV Advies, vertelt over de voordelen van zelf hooi maken: “Melkveehouders zien de positieve effecten van hooi. Het zorgt voor structuur in het rantsoen en stimuleert de herkauwactiviteit. Goed hooi is smakelijk, suikerrijk en bevat bestendig eiwit (DVE). Door de kwaliteit van het ruwvoer zo hoog mogelijk te houden, kun je besparen op duur eiwitrijk krachtvoer. Als je beschikt over een hooidrooginstallatie kun je op perceelniveau oogsten op het moment dat de gewasopbrengst op zijn hoogst is. Door deze aanpak kun je meer eiwit van eigen land benutten. Een extraatje is dat het weer minder invloed heeft op het maaimoment omdat je direct na het maaien kunt drogen.”

Grasklaver eiwitrijk

Grasklaver is een eiwitrijk gewas, maar vanaf het moment van maaien breken bacteriën het eiwit af. Dat gebeurt door bacteriën die in de plant aanwezig zijn en tijdens het conserveringsproces. Door van grasklaver hooi te maken behoudt je een groter deel van het aanwezige eiwit. Het is wel belangrijk om het verlies van blad, met veel eiwit, tijdens de veldperiode te voorkomen door er niet teveel in te werken.

Melkziekte voorkomen

Vooral bij droogstaande koeien kan hooi melkziekte voorkomen. Hooi zorgt voor een lagere balans van kationen en anionen. Er zit weinig natrium en kali in; elementen die het risico op melkziekte vergroten. Hooi bevat daarnaast meer chloor en zwavel, die juist melkziekte verminderen. Door het voeren van hooi met klaver wordt de omega 3:6 samenstelling van de melk gunstiger, hierdoor is de kwaliteit van de eindproducten beter. Melk met omega 3- en 6- vetzuren is gezonder dan met verzadigde vetzuren.

Investeren in maaien, harken en ophalen

Hooi maken van grasklaver heeft het risico dat er blad met veel eiwit verloren gaat. Dat betekent niet te veel schudden en niet te droog maken op het veld (max 40-45% droge stof). Met andere woorden: beschadigen van de structuur van grasklaver door maaien, harken en ophalen moet zo veel mogelijk worden voorkomen.

Traditionele maaiers ‘slaan’ het gras kapot om het gewas sneller te laten drogen op het land. Om het zo ongeschonden mogelijk van het land te halen, wil Elderink investeren in een maaimachine voorzien van een dubbele messenbalk die het gras ‘knipt’ in plaats van ‘slaat’. Nadat het gras gemaaid is, wordt het geharkt en opgehaald. Elderink kiest voor een kammenhark waarbij het hooi omhoog gelift wordt in plaats van opzij gesleept. Voordeel is een luchtig zwad dat goed droogt en daardoor een hogere drogestofopbrengst heeft. Ook blijft het hooi schoner omdat het niet over de grond wordt gesleept. Voor het ophalen van het hooi wordt een opraapwagen ingezet met minder messen dan gebruikelijk en die invoerbalken in plaats van rotorinvoer heeft.

Investeren in opslag

Tonny van Schaik, Projectleider Bouw bij DLV Advies, begeleidt de bouw van de opslagruimte van ontwerp tot oplevering. "We hebben net de fundering gelegd. Straks kan na het oogsten het klavergras naar de opslagruimte, met een luchtontvochtiger ofwel klimaatregelsysteem en opgedeeld in compartimenten, om te drogen. Via gestuurde ventilatie droogt het gras stapsgewijs per compartiment. De nok van de opslagruimte wordt voorzien van een rail met daaraan een elektrische hooikraan die het verse hooi verplaatst naar en tussen de droogcompartimenten. Vervolgens wordt dagelijks het benodigde gedroogde hooi uit de compartimenten gehaald om te voeren aan de melkkoeien."

De hooidrooginstallatie vraagt relatief veel stroom. Door de opslagruimte te voorzien van voldoende zonnepanelen kan de installatie energieneutraal draaien.

Het project betreft een samenwerking tussen Landgoed Het Hengelman melkveehouderij, Raw Milk Company en DLV Advies en wordt mede mogelijk gemaakt door subsidie van de provincie Overijssel. De subsidie-aanvraag is begeleid door Tom Ploeger, Projectaccountmanager DLV Advies.