Christiaan begeleidt onder meer melkveehouders op het gebied van bouwen en renoveren, ruimtelijke ordening en productierechten. De laatste tijd wordt hij regelmatig om advies gevraagd door melkveehouders die erover denken de stal te renoveren en/of aan te passen. Christiaan: “Hoewel de kostprijs hoog is, komt er dankzij de huidige melkprijzen weer geld in het laatje. Daarbij is er ook sprake van een inhaalslag. Vaak is er de afgelopen jaren alleen het hoognodige gedaan aan de stal. Of er is sprake geweest van een soort bloemkoolontwikkeling. Dat er steeds iets toegevoegd is in de stal, maar dat het onlogisch in elkaar zit. Veehouders vinden het nu de tijd om dit aan te pakken.”

Melken meestal eerste aandachtspunt

Hij merkt dat de manier van melken vaak het eerste is waar naar wordt gekeken. Robotmelken blijft terrein winnen. “Op grote bedrijven zijn meerdere mensen nodig om te melken. Die zijn door de krapte op de arbeidsmarkt minder makkelijk te krijgen dan voorheen. Dit kan voor melkveehouders het laatste zetje zijn richting robotmelken. Uiteraard zijn er ook veehouders voor wie een melkstal aantrekkelijker blijft. Zij kiezen dan vaak voor een melkstal met grotere capaciteit. Daar is dan meer ruimte voor nodig. Dat betekent soms investeren in extra ruimte of een paar ligboxen opofferen. Maar bedenk ook dat een grotere melkstal ook gevolgen heeft voor het koeverkeer. Je vraagt snellere toestroom van koeien en daar moet de routing naar de melkstal ook op berekend zijn.” Dat geldt ook voor de afstroom van de koeien.

Kansen bij vrijkomende ruimte

Christiaan adviseert bij het vervangen van een melkstal ook meteen te kijken naar de rest van de stal. Staan de droogstaande koeien op de meest logische plek? Heb je een goede afkalfstal en ziekenboeg? Bij overschakelen van melkstal naar melkrobot ontstaan hierin volgens De Ruijter kansen, omdat de ruimte van de oude melkstal meestal vrij komt. “Deze ruimte kun je mooi gebruiken voor bijvoorbeeld een afkalfstal of een separatieruimte. Het mooiste is een strohok in het verlengde van de separatieruimte. De koe wordt dan door de robot of uit de melkstal, via een selectiepoort in de separatieruimte gezet, waarna je haar zelf in het strohok kunt zetten.”

Verlichting: goed licht en makkelijk schoonmaken

Als stalverlichting is LED de laatste jaren de standaard geworden vanwege hoge energiezuinigheid in combinatie met de goede lichtkwaliteit. Christiaan: “Er zijn meerdere goede aanbieders. Schoonmaken van lampen is een klusje dat vaak onderaan de lijst staat en daardoor vaak niet gebeurt. Dit is jammer, want het scheelt je echt in de lichtkwaliteit. Ik adviseer daarom altijd te kiezen voor een systeem dat makkelijk schoon te maken is. Dit betekent gladde armaturen en goede bereikbaarheid. Monteer de lampen niet bovenaan het dak, maar installeer ze aan staalkabels boven de koeien. Het mooiste is nog als je ze kunt laten zakken om ze gemakkelijk schoon te maken. Dat voorkomt gevaarlijke situaties.”

Goed reinigbare waterbakken

In veel stallen staan nog oude betonnen of grote stalen waterbakken. Vaak met een relatief groot volume. Dit betekent echter ook dat er gemakkelijk veel vuil in wordt verzameld. Dit gaat ten koste van de waterkwaliteit en daarmee van de wateropname, productie en gezondheid van het rund. Tegenwoordig zijn er ondiepe, makkelijk schoon te maken waterbakken in de handel. Middels wateraanvoer door hogedrukleidingen in combinatie met rondpompen is de kans op vervuiling in de leiding het kleinst. “Het voordeel van moderne waterbakken is dat ze beter aansluiten bij het gedrag van de koe”, vertelt Christiaan. “Een koe wil slurpen. Daar heb je een open waterbak voor nodig. Een waterbakje met een drukstang of lepel is dan behelpen. Door de ondiepte en het gemak waarmee de bak kan worden schoongemaakt, is een moderne drinkbak zeker aan te raden als er wordt gedacht aan stalrenovatie.”

Diepstrooiselbox alleen als het kan

Eisen die aan moderne ligboxen worden gesteld zijn hygiëne, ligcomfort, voldoende hoogte van de afscheiding en makkelijk kunnen liggen en opstaan voor de koe. Wat betreft hygiëne en ligcomfort heeft Christiaan een voorkeur voor diepstrooiselboxen. “Mits deze bijgehouden kunnen worden”, zegt hij erbij. “Anders kun je beter matrassen nemen. Een diepstrooiselbox moet je makkelijk kunnen strooien, ook als de koeien binnen zijn. Qua hoogte moet een koe rechtop kunnen staan in de box. Om goed te kunnen liggen en opstaan moet er voldoende ruimte zijn in de box. Ook kopruimte is belangrijk. Om dit in de buitenste rijen te krijgen, kan het zijn dat er een muurtje gesloopt moet worden en vervangen door damwand aan de buitenkant van het spant tot een meter hoogte en de rest met ventilatiegordijn of windbreekgaas. Het mooiste is als dit afgesloten kan worden met een elektrisch bedienbaar gordijn. Dit kan in de toekomst ook nog van betekenis zijn in het kader van ammoniakreductie: als de koeien naar buiten zijn, kan het zeil dicht, zodat er geen emissie uit de stal komt.”

Monomestvergisting in de toekomst?

“Er zijn tal van redelijk eenvoudige aanpassingen voor arbeidsbesparing en koecomfort. Vaak word ik bij een veehouder geroepen om te praten over één onderdeel in de stal. Ik adviseer dan altijd verder te kijken. Waar wil je staan over vijf of tien jaar? Dan is het heel praktisch om meteen het grotere geheel mee te nemen. Denk je bijvoorbeeld aan monomestvergisting? Kijk dan nu al wat er nodig is om dagverse mest te kunnen verzamelen” aldus Christiaan.

Meer informatie

Wilt u meer weten over staloptimalisatie of een uitgebreide check laten uitvoeren om te kijken waar u meer rendement kunt behalen? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met Christaan de Ruijter of één van onze andere adviseurs. U kunt ook onderstaand formulier invullen, zodat wij vrijblijvend contact met u opnemen.

Mede mogelijk gemaakt door

Het project optimalisatie van de stal voor vitaal en toekomstbestendig rundveebedrijf wordt uitgevoerd met subsidie van het ministerie van EZK en het ministerie van LNV: samen leren in projecten duurzamere landbouw.

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van magazine Melkveebedrijf.nl november 2022