Het enorme arbeidstekort, mede als gevolg van de coronacrisis zien we vooral terug in seizoenswerkers die teruggingen naar Oost-Europa. Met name in de fruitteelt die gekenmerkt wordt door een lange voorbereiding op de komst van de korte periode van oogst, piekt de vraag naar arbeid kortstondig. Een goede huisvesting, waarin zowel gemeente als de werkgever een rol spelen, is dan ook niet meer dan vanzelfsprekend.

Duurzame bouw

Na de bouw van fase 1 in 2018 is in oktober 2020 Van den Brink gestart met de uitbreiding van fase 2. Naast de investering in ammoniak gekoelde ULO cellen, een sorteerruimte/pakstation en weegbrug, zijn er op het familiebedrijf nieuwe personele ruimten en een huisvesting boven het kantoor voor de vaste sorteermedewerkers gerealiseerd. Anne van Rossum, Projectleider Bouw bij DLV Advies en al vanaf de eerste fase in 2011 betrokken bij het bouwproces vertelt: “Bij Ton en Ineke staat maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog in het vaandel. Het hele bedrijf is dan ook duurzaam ontworpen met een hoogwaardige afwerking. Dit zie je terug in de hoge isolatiewaarde, warmteterugwinning, effectief waterverbruik en de uitbreiding op de reeds bestaande zonnepanelen.” “Onder duurzaam ondernemen verstaan wij overigens meer dan een kwalitatief goede bouw”, vult Ton aan. “We kijken veel naar andere bedrijven en nemen daarbij altijd het juiste evenwicht tussen mens, milieu en economie in ogenschouw. Dit is de basis om continue te optimaliseren. Dat vertaalt zich terug in onze omgang met onze medewerkers, de certificering van onder andere de huisvesting en wordt eveneens consequent doorgevoerd in het gehele teeltproces.”

Agrarisch Keurmerk Flexwonen

De huisvesting bij Van den Brink is (AKF) gecertificeerd. Werkgevers en werknemers in de sector hebben met het keurmerk afspraken gemaakt over de te stellen eisen aan de huisvesting van arbeidskrachten. Anne: ”Het keurmerk is afgestemd op de agrarische sector en past bij de vaak kortdurende periode waarin mensen worden gehuisvest, bijvoorbeeld tijdens de oogst van fruitteelt. Daarbij biedt het voor de ondernemer voordelen. Zo kunnen bedrijven zich met het Agrarisch Keurmerk Flexwonen (AKF) onderscheiden in de krappe arbeidsmarkt en is een goede en veilige huisvesting op het eigen bedrijf gewaarborgd. De huisvestingskosten mogen op het salaris ingehouden worden. Werknemers worden daarentegen beschermd tegen ondermaatse huisvesting en een te lange reistijd. Gelijktijdig geeft het gemeenten richtlijnen voor een duidelijker huisvestingsbeleid.” Ton: “Veiligheid, een prettige en ruime woonomgeving en een fijne werksfeer, kernwaarden die bij onze bedrijfsvisie horen en die worden gewaardeerd. We hebben dan ook geen last van de arbeidskrapte, onze medewerkers werken hier graag, zijn gemotiveerd en dat gaat van mond tot mond.”

Handvatten lokale overheden

“Die handvatten voor lokale overheden zijn nodig”, vervolgt Anne. Een huisvesting dient minimaal te voldoen aan het beleid die nationale en lokale wet- en regelgeving stelt, maar die eisen verschillen per gemeenten en beheer en toezicht ontbreken vaak. Uit de praktijk blijkt dat van alle huisvesting die er voor arbeidsmigranten in Nederland beschikbaar is, slechts 25% gecertificeerd is. Daarmee blijft een groot deel van de huisvesting onzichtbaar voor wantoestanden en uitbuiting. De samenwerking met de lokale overheid in Houten en het fruitteeltbedrijf is overigens goed. “De gemeente is altijd positief over onze plannen geweest. Wanneer je voldoet aan de richtlijnen, scheelt dat sowieso onrust in de omgeving. Naast onze woonruimtes op ons bedrijf hebben we in de buurt nog een huisvesting voor onze seizoenswerkers, eveneens met het AKF keurmerk. Ook zij zorgen niet voor overlast en wonen in goede harmonie met de omwonenden”, benadrukt Ton.

Normen certificering

Bedrijven die een SNF of Agrarisch Keurmerk Flexwonen bezitten, voldoen aan de Nederlandse richtlijnen. “Omdat binnen, het reeds langer bestaande, SNF geen geschikte categorie voor huisvesting is opgenomen die past bij de agrarische sector, onder meer omdat het vaak van toepassing is voor kortdurende perioden, is enkele jaren geleden het Agrarisch Keurmerk Flexwonen in het leven geroepen”, vertelt Anne. Jaarlijks vindt bij deze gecertificeerde bedrijven een administratieve inspectie plaats en wordt er gedurende het jaar op locatie bekeken of de organisatie voldoet aan de norm met betrekking tot ruimte en privacy, sanitair, veiligheid en hygiëne, voorzieningen, informatievoorziening, brandveiligheid, toezicht en beheer. Ieder onderdeel bestaat uit een aantal specifieke eisen waaraan de huisvesting moet voldoen. Ton: ”Onlangs is er bij ons weer een controle uitgevoerd waarbij zowel gemeente als de brandweer aanwezig waren. Naast de standaard eisen, hebben wij bij de bouw gekozen voor een ‘geforceerd ventilatiesysteem’. Middels verschillende ventilatoren en aangesloten brandwerende ventilatiekanalen, wordt er in alle verblijven van  het gebouw lucht afgezogen en verse lucht weer teruggevoerd. Geen verplichting, maar gezien de corona, zeker geen overbodige luxe!”

BSN-registratie seizoenswerkers

Afgezien van een goede voorziening in huisvesting en werkomstandigheden dient iedere arbeidsmigrant in het bezit te zijn van een BSN-nummer. “Dat lijkt vanzelfsprekend maar wordt toch vaak vergeten en de aanvraag blijkt vaak een lastige procedure”, zegt Anne. “Een BSN-nummer moet door de buitenlandse werknemer zelf aangevraagd worden. Attendeer je medewerkers hier zo snel mogelijk op omdat door de coronacrisis, en daarmee de populariteit voor de vaccinatie waarbij het nummer eveneens verplicht is, het op de RNI-loketten behoorlijk druk kan zijn. Lange wachttijden zijn geen uitzondering.”

De portemonnee van onze telers

Anne, die wederom betrokken zal zijn bij de realisering van fase 3 van het familiebedrijf, kan zich 100 procent vinden in de visie van Ton en Ineke. “Ons bedrijf heeft een behoorlijke schaalgrootte, maar dat is nooit een doel voor ons geweest. Wij zijn dienstverlenend. Alles zo goed mogelijk willen doen voor je medewerkers én onze klanten, de beste dienstverlening willen bieden, dat is onze drijfveer. Je krijgt de portemonnee van de teler in je handen en hierdoor voelen wij ons genoodzaakt het beste resultaat voor hen te behalen. Dit betekent zo optimaal mogelijk fruit bewaren voor onze vaste klantenkring en eventueel sorteren en verpakken van het fruit dat anderen ons toevertrouwen. Om dat zo goed mogelijk te doen tegen een scherp tarief is omvang nodig,” aldus Ton.

Checklist Agrarisch Keurmerk Flexwonen

• De werkgever zorgt dat de Certificerende Instelling (CI) één week voor de inspectie een volledig en op die datum actueel overzicht van alle huisvestingslocaties ontvangt met per locatie het aantal bewoners op welk moment / in welke periode. Dit dient minimaal 1 jaar terug te gaan. Ook ingehuurde tijdelijke locaties vallen daar onder. 

• Toegestane verblijfsvormen: reguliere woning, hotel/pension, wooneenheden in gebouwencomplex, chalets/woonunits, huisvesting op recreatieterrein, minicamping (1 april tot 1 november)

• Bewoners hebben minimaal 10 m² omsloten leefruimte per persoon, bij een reguliere woning is dit 12 m².

• De bewoners zijn in dienst bij de werkgever zelf en dus niet bij een uitzendbureau of payrollbedrijf. Werknemers die in dienst zijn van een uitzendbureau of payrollbedrijf vallen onder het SNFregime.

• De verblijven dienen te voldoen aan de hedendaagse Nederlandse maatstaven qua hygiëne, (brand)veiligheid en comfort.

• Er is minimaal 1 toilet en 1 douche per 8 personen. Eventuele extra toiletten of douches dienen te voldoen aan de eisen van veiligheid en hygiëne.

• CV, gaskachel en geiser dienen tweejaarlijks aantoonbaar gecontroleerd te zijn. Controle moet worden gedaan door een OK-CV gecertificeerd bedrijf of persoon.

• Koelkast(en), 30 liter koel-/vriesruimte per persoon. Eventuele extra liters dienen ook te voldoen aan de eisen van veiligheid en hygiëne. Kookplaat/platen, minimaal 4 pitten, bij meer dan 8 personen 1 pit per 2 personen, bij meer dan 30 personen minimaal 16 pitten.

• Er dient een informatiekaart aanwezig te zijn over het handelen ten tijde van nood, opgesteld in de taal van de bewoners en opgehangen op een centrale plek.

• Het vertrek dient een brandblusser, branddeken en werkende rook- en CO-melders te hebben.

• Er moet een klachtenprocedure op het bedrijf aanwezig zijn voor klachten met betrekking tot het Keurmerk Huisvesting voor Agrarische Seizoenarbeiders