Dat de varkensketen niet optimaal functioneert is geen nieuws. In het rapport VarKel in 2006 deed een aantal toponderzoekers van de varkenshouderij al suggesties hoe de varkensketen beter en sterker kan worden. Naast een aantal aanbevelingen om kosten weg te snijden uit de keten was een belangrijke oproep om meer te gaan samenwerken. Ook in latere rapporten over de varkensketen stond samenwerking tussen schakels centraal. In het algemeen moet samenwerking leiden tot lagere kosten, een productie die aansluit bij de marktvraag en (zodoende) een hogere opbrengstprijs voor de varkenshouder.
Een goed functionerende varkensketen is nog belangrijker dan tien jaar geleden, benadrukt Gé Backus, directeur Connecting Agri & Food. “De mogelijkheden die varkenshouders hebben om met schaalvergroting het inkomen te vergroten zijn steeds beperkter. Dat komt omdat de wetmatigheden en economische spelregels de afgelopen jaren zijn veranderd.”
Nu tien jaar na het verschijnen van het VarKel-rapport constateert Backus, destijds één van de samenstellers, dat er niet zoveel is gebeurd met de aanbevelingen. “Er is een aantal actiepunten uitgevoerd. Het afschaffen van de collectieve verzekering voor leverafwijkingen is het meest concrete punt. Het doorvoeren daarvan heeft direct tot betere resultaten geleid.” Het rapport viel destijds goed maar Backus constateert dat helaas veel van de ambities zijn weggezakt. Dat heeft ook te maken met de status van de varkensketen. Of eigenlijk het ontbreken daarvan. “Om de kwaliteit in de keten te verbeteren moet eerst sprake zijn van een keten. Maar alles wat bedrijven tot nu toe doen, gebeurt vooral binnen de eigen schakel.”

Geen vijzel tussen silo’s

Paul Bens, directeur DLV Adveis, constateert hetzelfde probleem als Backus. Hij omschrijft de sector als aparte silo’s die naast elkaar staan en waar geen verbinding tussen is. “De vijzel ontbreekt”, illustreert Bens het probleem. Ondanks een stapel rapporten van de afgelopen jaren en nog meer goede bedoelingen is de varkenssector er volgens Bens nooit in geslaagd fundamentele stappen te zetten om te komen tot een sterkere keten. “De verschillende schakels zoals voerindustrie en slachterijen, maar ook foklijnorganisaties en banken hebben economisch niet de noodzaak gevoeld om samen te werken.” Daardoor is veel (kosten)efficientie verloren gegaan. Alleen op de primaire bedrijven was het hard nodig, maar juist varkenshouders hadden en hebben de minste mogelijkheden om veranderingen door te voeren. Het gaat vooral om de wil om te veranderen. “De sector is groot geworden door dynamiek, ontwikkeling en schaalvergroting. Het lijkt erop dat de toekomst andere accenten vraagt. In die sector wordt echter nog in de oude patronen gedacht. Dat werkt belemmerend als je een andere weg in wilt of moet slaan.”

In het algemeen kampt de Nederlandse varkenssector met een tegenstrijdigheid, waarbij kosten door hogere productie-eisen niet parallel lopen met de verwaarding van het vlees. “Er is een mismatch. De sector moet daarom goed nadenken over een hogere opbrengst door vermarkting én het verlagen van kosten”, is het devies van Bens. 

Lees hier het complete artikel zoals geplaatst in Boerderij, Varkens Plus. Of neem contact op met Paul Bens.