De varkenshouderij was één van de eerste sectoren die emissiearm bouwen grootschalig oppakte. Aan het begin van deze eeuw werd het Besluit huisvesting vernieuwd. De ammoniakemissie op bedrijfsniveau moest verder naar beneden gebracht worden. Dit wakkerde, na de eerdere introductie van Groen Label stalsystemen, een tweede hausse van investeringen in emissiearme systemen aan.

Veel vergunningen aanvragen

Op de achtergrond werd wel gewerkt aan bronmaatregelen om ook het klimaat in de stallen te verbeteren, omdat luchtwassers een end-of-pipe-oplossing zijn. Een beleidsmatige urgentie was er echter niet, tot 7 juli 2017. Op 7 juli 2017 nam de provincie Noord-Brabant de Verordening natuurbescherming aan. Deze verordening schrijft voor dat stalsystemen ouder dan 15 jaar in de varkenshouderij uiterlijk op 1 januari 2022 vervangen moeten worden door stalsystemen met 85% ammoniakreductie. De vergunningaanvraag moet voor deze bedrijven uiterlijk op 1 januari 2020 ingediend zijn, ook voor aanpassingen voor 2022.

Zo’n 80 tot 85 % van de varkensbedrijven moet in 2019 een nieuwe vergunning aanvragen. Ook bedrijven die eerder dachten te voldoen door interne saldering, moeten nu ook de reeds aanwezige huisvesting aanpassen.

Weinig alternatieven voor luchtwassers

Begin 2019 bracht de provincie een lijst naar buiten met stalsystemen die voldoen aan de eisen van 85% ammoniakreductie. Hoewel de provincie zelf pleit voor bronmaatregelen, blijkt de varkenshouderij teruggeworpen te worden op luchtwassers.
Alleen de gekoelde mestpan in kraamhokken is een bronmaatregel die daadwerkelijk 85% ammoniak reduceert. “Dat wekt de impressie dat de provincie Noord-Brabant daarmee in een spagaat zit", zegt De Groot."Ze willen bronmaatregelen, maar op dit moment zijn voor biggen, dragende zeugen en vleesvarkens alleen luchtwassers vergunbaar."

Dus onder het huidige tijdspad lijkt alles onder de luchtwasser te gaan. Een systeem dat niet de voorkeur heeft voor varkenshouders, omdat het in de stal niets bijdraagt. De eerste generatie luchtwassers is waarschijnlijk ook niet meer voldoende om 85% ammoniakreductie te behalen. Volgens sommigen in het veld is er absoluut vraag naar alternatieve stalsystemen die emissie bij de bron aanpakken.

Nieuwe stalsystemen

In het afgelopen jaar zijn er verschillende ontwikkelingen op gang gekomen om emissies bij de bron aan te pakken. Het is echter uitgesloten dat deze stalsystemen voor alle varkenshouders nog in aanvraag gebracht kunnen worden. De provincie Noord-Brabant somt 20 stalsystemen op die volgens haar innovatief zijn en mogelijkerwijs ook tot 85% vermindering van emissie kunnen leiden. Deze hebben echter nog geen emissiefactor en het ligt ook niet in de lijn van verwachting dat deze komend jaar nog wel een emissiefactor krijgen. Daarvoor is het proces van het verkrijgen van een emissiefactor te tijdrovend, dat wel 5 jaar kan duren. Bovendien is de beloofde flexibiliteit bij de vergunningaanvraag van stalsystemen in de praktijk niet echt te merken. Er is geen ruimte voor afgeleide emissiefactoren en de provincie pakt terug op de erkende stalsystemen op de RAV-lijst.

Rem op ontwikkelingen

De omschrijvingen van stalsystemen en emissiefactoren zijn niet gekoppeld aan producenten. Het gevolg is dat bedrijven met te weinig kennis systemen op de markt zetten en niet de relevante nazorg geven die noodzakelijk is om het systeem te laten werken.
De Groot signaleert verder dat ontwikkelaars geremd worden in ontwikkelingen, omdat ze de kosten niet terugverdiend krijgen wanneer hun systeem gekaapt wordt. "Een succesvol onderdeel van het provinciaal beleid is de subsidies op innovaties. Het risico op desinvesteringen wordt door de provincie deels weggenomen."

Tijd kopen

Het is een vurige wens van de sector om het proces van RAV-erkenningen te versnellen. Maar zorgvuldigheid moet hierbij voorop staan. Waarschijnlijk moeten de varkenshouderij en de overheid nog heel erg wennen aan elkaar. De Groot wijst op de complexiteit van het emissievraagstuk: “85% ammoniak reduceren met alleen bronmaatregelen is erg uitdagend. Het kan wel, maar niet in het tijdspad dat de provincie gekozen heeft."

Dit artikel is in januari verschenen in vakblad FOCUS van varkensbedrijf.nl