Naast een ‘vogelparadijs’ kan een plas-dras ook gunstig zijn voor de toename van plantensoorten die dan weer verschillende insecten aantrekken. Aan de deelnemers van het project Samen werken, samen sterker vertelde Jan Hendrik, over zijn ervaringen met plas-dras. Samen met de projectdeelnemers  en Ids van der Ploeg, Adviseur financieel management bij DLV Advies, liep hij over het perceel en vertelde over de praktische kanten van plas-dras. “Niet het diepe water, maar juist het ‘drassige’ deel van een plas-dras is het meest waardevol voor weidevogels. Daar halen ze hun voedsel. De plas is nodig om dras te creëren, 2/3 plas zorgt voor 1/3 dras”, geeft Jan Hendrik bij de start aan.

Integraal onderdeel van de bedrijfsvoering

“Plas-dras, en de bijbehorende broedgelegenheid, zijn een onderdeel van de totale bedrijfsvoering. Je moet de meerwaarde van plas-dras op jouw bedrijf zien. Je daarbij laten leiden door subsidies of vergoedingen is niet handig, want die kunnen er ooit vanaf gaan”, gaat hij verder. “De weidevogels komen vaak jarenlang terug naar dezelfde plek om te broeden. Dat betekent dat ze dus ook naar hetzelfde plas-dras gebied terugkeren om rust en voedsel te vinden. Bij Martinizicht wordt op elke hectare weidevogelbeheer uitgevoerd, waarvan 37 ha op hoog waterpeil waar een beheerpakket op ligt. Op 0,33 hectare lager gelegen gebied hebben we vanuit het beheerpakket plas-dras. Onze 30 Limousin koeien grazen samen met hun kalveren vaak in een aangrenzend natuurgebied. Ook de schapen weiden daar zodanig dat er voldoende ruimte is voor de ongeveer 200 weidevogels die in dezelfde weides hun jongen groot brengen.” Bekijk de video over de plas-dras op Martinizicht.

Aanleg plas-dras

Plas-dras ontstaat door lage delen in het grasland van april tot augustus, of het hele jaar rond, zo’n 20 cm boven het maaiveld onder water te zetten. De makkelijkste manier om een plas-dras aan te leggen is in een natuurlijke laagte in een geschikt broed- en/of leefgebied voor de vogels. Is er geen natuurlijke laagte, dan kan een laagte van minimaal een halve hectare worden gegraven. Algemeen streven is een halve ha plas-dras per 100 ha. Er mogen geen wegen, fiets- of wandelpaden in de nabijheid van de plas-dras liggen. Het is belangrijk dat de taluds langzaam oplopen om droogvallende, slikrijke oevers te krijgen waar de opgroeiende kuikens terecht kunnen. Een zonnepomp reguleert het waterpeil. Volgens Jan Hendrik is het, het beste om grasland van minimaal 4 jaar oud in zetten, en werkt plas-dras niet op gedraineerd land.

Eenvoudiger, en op kleinere schaal, toe te passen is greppel plas-dras. Hierbij wordt een greppel vol water gezet waardoor een drassige strook van 4 tot 6 meter ontstaat. Bij greppel plas-dras is er geen minimaal oppervlak. Omdat het zich beperkt tot een greppel, blijven de effecten op de overige (delen van) agrarische percelen beperkt.

Onderhoud plas-dras

“Ik vul de plas-dras begin maart met een zo’n 20 cm water en laat hem in juni leeglopen. In september is hij dan weer groen en kan gewoon worden gemaaid”, vertelt Jan Hendrik. “Om een gevarieerde grasvegetatie, voldoende ‘mozaïek’, te krijgen, heb ik kruiden- en bloemrijke graslanden met uitgesteld maaibeheer en maai ik vlakken. Eventueel zou je kunnen doorzaaien voor een groene grasmat. Het is belangrijk om de taluds goed te onderhouden zodat ze niet dichtgroeien en er zich geen hoge groei kan ontwikkelen. Bemesten doe ik beperkt met stalmest na het broedseizoen maar vooral via extensieve beweiding. Wees bij het weiden alert op leverbot en salmonella. Steekproefsgewijs controleer ik of het waterpeil nog op orde is. Een (te) grote mate van vernatting kan op termijn het bodemleven verminderen en pitrus en ridderzuring stimuleren. Bovendien is het dan minder goed inpasbaar in de bedrijfsvoering.”

“Schade door predatie blijft een zorg. Behalve de kraai en vos, rooft hier ook de steenmarter al jarenlang de eieren. Ik heb nu een soort van wildraster gemaakt. Het was veel werk, maar geeft wel resultaat. Om de vogels te beschermen tegen ganzen, zet ik de plas-dras pas onder water in maart. De overwinteraars zijn dan weg, maar je zit nog voor de zomerganzen.”

Vergoedingen en vergunningen

Jan Hendrik over de vergoedingen: “Er zijn verschillende gradaties in plas-dras met verschillende vergoedingen en verschillende einddata. In eerste instantie verloopt alles via collectieven. Kan dat niet, dan zijn er soms mogelijkheden met een goed plan richting de provincie. Is het nodig om grond te verwerven, dan wordt de rente vaak vergoed vanuit de beheersvergoeding. Ook niet agrarische organisaties kopen grond massaal op. Daarbij komt het gevaar van verdeel en heers naar boven, en is het zaak om goed te letten op de voorwaarden die deze organisaties stellen. De boer doet er goed aan om op te letten of de grond extra meerwaarde heeft, met name voor de mestboekhouding. Je kunt grond krijgen en denken dat deze extra’s biedt voor de mest, fosfaat en stikstof, terwijl de voorwaarde is dat er geen mest mag worden uitgereden.”

Subsidies zijn beschikbaar via de gebruikelijke kanalen bij de Agrarische Collectieven. Een plas-dras maakt ook onderdeel uit van bepaalde weidevogelpakketten. Voor de aanleg van een plas-dras is soms een vergunning van het Waterschap nodig. Als je water onttrekt aan het oppervlaktewater (boezemwater) bij het (tijdelijk) vol zetten van laagten en greppels, moet je dit melden bij het Waterschap.

Samen werken, samen sterker

Het project Samen werken, samen sterker, wordt uitgevoerd met subsidie van het ministerie van EZK en het ministerie van LNV: Samen leren in projecten over duurzamere landbouw. 

Voor meer informatie over het project kunt u terecht bij Ids van der Ploeg.