‘Leren vertrouwen op de bodem’

In het project in Noord-Holland participeren twee grote vollegrondsgroentebedrijven. Ted Vaalburg uit Zuidschermer – ook wel bekend als Boer Ted – is gespecialiseerd in de teelt van knolselderij. In Ursem zetelt Stam-Schaap BV. Deze West-friese onderneming teelt op akkerbouwmatige schaal rode bieten, met tarwe als wisselteelt.

Meer aandacht voor de bodem

Een derde participant is melkveehouder Marco Klaver. Hij melkt in Burgerburg 440 koeien op 240 hectare grond. Klaver ruilt al jaren grond uit met aardappel- en bloembollentelers. De melkveehouder ziet de laatste jaren dat het lastig is om de ruwvoerwinning op peil te houden op de gronden die uit de akkerbouwrotatie komen, vertelt Willeke. Bovendien mogen melkveehouders met het afschaffen van de derogatie steeds minder mest opbrengen waardoor er met meer aandacht naar de bodem moet worden gekeken.

Tulpengrond in roulatie

Binnen de Proeftuin regeneratieve landbouw Noord-Holland heeft Marco een stuk grond van 35 hectare waarvan hij elk jaar 5 hectare verhuurt aan een tulpenteler. Na de tulpenoogst, eind juli, begin augustus, wordt er een mengsel gezaaid met 22 verschillende soorten groenbemesters met als doel de bodem te voeden. Dit mengsel kan ook begraasd worden. De grote diversiteit in het groenbemestermengsel zorgt voor een sterke (significante) verbetering van de bodemvruchtbaarheid en ziekteweken vermogen in de bodem. Na de groenbemester volgt de mais, en daarna een grasklaver mengsel. Zo vindt jaarlijks 5 hectare graslandvernieuwing plaats. Over zeven jaar zijn de bollen dan de hele kavel over geweest. De klaver in het gras moet als vlinderbloemige zorgen voor extra stikstofvastlegging in de bodem, en daarmee het ruw eiwitgehalte naar een hoger plan tillen en de grasproductie aanwakkeren. "Dit jaar gaat hij ook experimenteren met zeewierkalk op de kleigrond om zo de calciumhuishouding te verbeteren", vertelt Willeke. Dit is zowel goed voor de bodemstructuur als voor de diergezondheid. Tevens experimenteert hij dit jaar met maïs met het onderzaaien van ondergrondse klaver met een beetje postelein.

Bloeiend mengsel bodembedekkers tussen de bieten

"Bij krotenspecialist Stam-Schaap worden dit jaar de rijen bieten afgewisseld met een rij groenbemesters", vertelt Roelf Havinga. Hij is als bodemadviseur vanuit zijn bedrijf Team Ecosys betrokken bij de Proeftuin. “Normaal staan de rijen bieten op 8 centimeter uit elkaar”, schetst hij. “Dit seizoen zaaien we op een proefperceel van twee hectare om en om een rij bieten en een rij met een mix van diverse bodembedekkers.” In het mengsel zit spurrie, ondergrondse klaver (een ondiep wortelende variant), postelein en boekweit. De gewassen tussen de rijen groeien verticaal, zodat ze licht doorlaten voor het bietengewas.

"De diversiteit van het ‘tussengewas’ trekt allerlei insecten aan die kunnen helpen om plaaginsecten te bestrijden. Daarnaast zorgt het mengsel ervoor dat er een variatie aan worteluitscheidingsproducten in de bodem belandt, waar de bieten weer hun voordeel mee kunnen doen", legt Roelf uit. “De biodiversiteit op het perceel verbetert zo de bodembiologie.” Dit principe wordt ook toegepast bij Marco bij het onderzaaien in de maïs.

Hoewel je als teler hiermee dus feitelijk de helft van je kostbare zavelgrond ‘opoffert’ aan bloeiende rijen tussengewas, wil dat niet zeggen dat deze manier van telen geen geld kan opleveren, benadrukt de bodemspecialist. “Als je gewas weerbaarder en vitaler is, kun je met minder agrochemie toe. Dat is niet alleen gunstig voor het milieu en de bodembiologie, maar ook voor je portemonnee. We willen in de regeneratieve landbouw chemie zo veel mogelijk vermijden. Als je kunstmest gebruikt, krijg je altijd een zwakker gewas, dat vatbaarder is voor ziekteverwekkers. En bespuitingen tegen ziekten en plagen kosten altijd geld.”

"De bodembedekkers zorgen er bovendien voor dat onkruid minder kans maakt. In de reguliere teelt gaan bietentelers er toch wel elke veertien dagen, drie weken doorheen met een onkruidbestrijding", schat hij in.

Knolselderijteelt tussen klaverstroken

Ook Boer Ted is bezig met het telen van knolselderij in combinatie met groenbemesters. Hij doet dit al langere tijd, vertelt Roelf. “Ted Vaalburg is enorm innovatief. Hij teelt knolselderij in een strook met 8 verschillende gewassen met uitlopende eigenschappen, stikstof vast leggers zoals klavers, structuur verbeteraars zoals bladrammenas en insecten trekkers zoals Phacelia . Tussendoor maait hij de tussen gewassen af met een zelf gemaakte klepelmaaiertje. De geklepelde mulch komt tussen de selderij en dat heeft weer een onkruiddrukkend effect.” Willeke licht toe dat de uitdaging vooral zit in balans tussen het positieve effect dat de verschillende gewassen op elkaar hebben en de competitie voor licht en voeding. “We zijn nu aan het experimenteren met plaats specifieker bemesten.”

“We moeten ons met z’n allen weer bewust worden van de kracht van de natuur”, zegt Roelf. Willeke vult aan: “We willen in de proeftuin terug naar de bodem als basis. Minder afhankelijk worden van kunstmest en meer vertrouwen in een goede, gezonde bodem die in balans is. En bij dit alles stellen we de benutting van de meststoffen en de opbrengst per hectare uiteraard centraal.”

Aanmelden

Op 25 augustus 2023 organiseert DLV Advies een Praktijkdag Renegeratieve Landbouw bij Stam-Schaap Agro te Ursem. Wilt u hierbij aanwezig zijn? Meld u dan aan via onderstaande formulier. U ontvangt dan nadere informatie per mail. 

Meer weten?

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of wilt u meer weten over bodemverbetering? Neem dan vrijblijvend contact op met Edith van Oostrom, Willeke Weever of één van onze andere adviseurs. Zij helpen graag om de antwoorden op uw vragen helder te krijgen.

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: