Maatwerk in de begeleiding is nodig omdat het resultaat van veel dingen afhankelijk is. Adviseur Ap van der Bas: "Bedrijven kunnen sterk van elkaar verschillen, en daarmee ook de te bewandelen routes naar een gesloten mineralenkringloop. Op het bedrijf van René Boode hebben we bijvoorbeeld met fosfaatfixerende grond te maken. Dat is van invloed op zijn cijfers. Ook heeft hij begin dit jaar een melkrobot en een beweidingsbox in gebruik genomen. Systeemveranderingen zie je altijd terug in het resultaat; meestal eerst negatief, maar uiteindelijk positief."

Koe én boer moeten wennen aan robot

Boode: "Het duurt even voordat koeien aan een nieuw systeem gewend zijn. Om de melkproductie op peil te houden, heb ik ze bijgevoerd. ln overleg met de leverancier bouw ik het krachtvoer nu af. Niet alleen de koeien waren uit hun gewone doen door de komst van de melkrobot, ik was dat net zo goed. Daarom had ik een tijd wat minder aandacht voor het doel van Grondig Boeren voor Water. Ook dat is ongetwijfeld niet bevorderlijk geweest voor het resultaat. Maar daar stond tegenover dat ik dankzij de melkrobot in één dag gras kon maaien en inkuilen. Vroeger moest het gemaaide gras wachten tot de volgende dag; om half vijf moest ik tenslotte de stal in. Nu konden we tot het donker doorwerken. Hoe eerderje de kuil dicht hebt, hoe beter de eiwitconservering. Dat was dus weer gunstig voor de mineralenbenutting." "Zo zie je maar hoe belangrijk het is dat dit project een aantal jaren duurt", zegt Van der Bas. "Momentopnames zeggen niets. En dan zijn er natuurlijk nog de seizoenen, de temperatuur, neerslag en droogte die schommelingen veroorzaken."  

Minder bijvoer door roterend standweiden

Een van de maatregelen die René Boode in overleg met Ap van der Bas heeft getroffen, is de overstap naar roterend standweiden. Bij dit systeem wordt de weidegrond ondenverdeeld in twee of drie blokken, die op hun beurt worden onverdeeld in vier tot zes percelen van vergelijkbare grootte. Binnen een blok wisselen de koeien dagelijks van perceel. Als zij na een aantal dagen op het eerste perceel terugkeren, is dat gras bijgegroeid. Zo krijgen zij telkens gras van dezelfde lengte en kwaliteit te eten. Van der Bas: "Het eiwitgehalte is elke dag min of meer hetzelfde. Voor de koeien betekent dit dat het gras altijd even goed smaakt."
Boode: "Zeker in combinatie met de melkrobot is het belangrijk dat de koeien graag de wei in gaan. Voorheen liet ik ze net zo lang op een perceel lopen tot het gras op was. De eerste dagen vraten ze zich vol aan de eiwitrijke delen van de stengels, maar zodra die op waren, vonden ze het gras niet meer lekker. Bij het dagelijks roteren is van pieken en dalen in de eiwitbenutting geen sprake meer. Daarom heb ik het bijvoeren van eiwit behoorlijk kunnen terugbrengen. Ondertussen is de melkproductie verbeterd; dus in combinatie met eigen eiwitbenutting. Een mooi staaltje kringlooplandbouw. Een ander voordeel van roterend standweiden is dat het inkuilen beter te managen valt. ln de weken dat de koeien op het ene blok grazen, maai ik het andere blok."

Raaigras is een goed vanggewas

Het bedrijf van René Boode is een van de bedrijven binnen het project waar sinds dit jaar wordt geëxperimenteerd met de onderzaai van Italiaans raaigras tussen de mails. Doel is om onkruiddruk en uitspoeling van middelen te verminderen en om het humusgehalte op peil te houden. Er is een loonwerker ingehuurd met een schoffelmachine die tussen de maïsrijen kan schoffelen en inzaaien tegelijk.
Het resultaat is veelbelovend, Boode is enthousiast. "Het zaad is een maand na de maïsplantjes de grond in gegaan, waardoor het gras nog genoeg licht kon krijgen om op te komen. Toen de maïs te hoog werd, hield het gras op met groeien, maar het ging niet dood. Direct na de maïsoogst groeide het gras weer verder en kwam de stikstofbinding op gang. Ik was verrast om te zien hoe groen en sterk het gras al die tijd was gebleven. Het ziet er prachtig uit. ik kan met minder bemesting toe, dus het is een goed vanggewas. Als ik het gras op tijd kapotmaak, kan de stikstof op tijd vrijkomen en terugkeren in de kringloop. De mest die ik niet meer voor maïs nodig heb, kan ik op de graspercelen gebruiken."
Boode vervolgt: "Dit bevalt me veel beter dan het zaaien van een vanggewas na de maïsoogst. Als je een nat najaar hebt, rij je het perceel kapot en treedt er geen stikstofbinding meer op. Zeker in mais, waar nitraatuitspoeling groot is, is dat ontzettend jammer. En weggegooid geld bovendien. Daarnaast mag een vanggewas in maïs vanaf volgend jaar uiterlijk 1 oktober worden ingezaaid. Dat zou ik helemaal niet redden, want de mais moet dan nog worden gehakseld." 

Fosfaattekort verlangt ander beleid

Al met al zijn er goede resultaten op het bedrijf geboekt. "De combinatie van eigen eiwitbenutting en een hogere melkproductie is prachtig", vindt Ap van der Bas. "Maar de fosfaatbenutting is hier wel flink doorgeschoten. De wettelijk verplichte fosfaatreductie is hier zo goed gelukt, dat er nu sprake is van een tekort. Dat is slecht nieuws voor plant en dier. En dit is zeker niet het enige bedrijf waar dit aan de hand is. Hier moet de politiek echt ander beleid op voeren. De minister zou moeten toelaten dat organische mest in de kunstmestruimte wordt gebruikt. Als kennisgroep bieden we ons graag aan voor een pilot." 

Dit artikel verscheen in de nieuwsbrief Balans van de Waterleiding Maatschappij Drenthe. 

Project Grondig Boeren voor Water

In het project Grondig Boeren voor Water werken wij, in opdracht van provincie Drenthe, Vitens, Waterbedrijf Groningen, Waterleidingmaatschappij Drenthe en LTO Noord, samen met Aequator, Countus, Projecten LTO Noord, Royal Haskoning DHV en Wageningen UR.