“De afgelopen jaren hebben we te kampen gehad met extreme droogte, wat de situatie aanzienlijk heeft verergerd”, legt Ap van der Bas, adviseur Mest & Mineralen bij DLV Advies, uit. “Maar dankzij een combinatie van factoren, waaronder veranderende weerspatronen en de opkomst van eiwitrijke gewassen, zien we nu een positieve ontwikkeling.”

Wijzigingen in mestwetgeving en GLB

Het stikstofbodemoverschot was de laatste jaren door het extreme droge weer erg hoog. Het minder droge weer en de opkomst van eiwitgewassen hebben bijgedragen aan een aanzienlijke vermindering van het stikstofbodemoverschot. Met de recente wijzigingen in mestwetgeving en de introductie van eco-regelingen binnen het GLB, worden boeren gestimuleerd om duurzamere praktijken toe te passen. Deze beleidswijzigingen maken het telen van eiwitgewassen en andere milieuvriendelijke landbouwmethoden vrijwel noodzakelijk. “De toenemende vraag naar deze gewassen is een duidelijk signaal”, benadrukt Ap. “Vooral luzerne wordt veel verbouwd, maar ook veldbonen, erwten en klavers winnen aan populariteit.”

Invloed van bedrijfseigen cijfers

Naast de externe factoren spelen ook de bedrijfseigen KringloopWijzer-cijfers een belangrijke rol in het begrijpen en verbeteren van de stikstofbalans op individuele melkveebedrijven. “Door deelnemers in staat te stellen hun eigen prestaties te evalueren en te vergelijken, kunnen ze gericht maatregelen nemen om hun impact op de stikstofniveaus te verminderen en bij te dragen aan een verbeterde waterkwaliteit”, voegt Ap toe.

Resultaten van de nitraat-meetronde

Parallel aan Maandewark loopt het project 'Aanpak Nitraatuitspoeling', waar 22 veehouders deelnemen met gronden in of nabij kwetsbare winningen in Drenthe. Dit project biedt een breder begrip van de nitraatuitspoeling en mogelijke maatregelen om deze onder controle te houden. Met de uitgebreide nitraat-meetronde in deze kwetsbare grondwaterbeschermingsgebieden zijn de resultaten inmiddels bekend en bieden ze waardevolle inzichten voor toekomstige strategieën.

“Het uitbreiden van het aantal meetpunten naar ruim 350 heeft niet alleen de betrouwbaarheid van de metingen vergroot, maar biedt ook diepgaandere inzichten in de fluctuaties van nitraatconcentraties in de bodem gedurende de tijd”, benadrukt Ap. "Dit stelt ons in staat om gerichtere maatregelen te nemen." De recente ontwikkelingen bieden hoop voor de landbouw in grondwatergebieden. Met een combinatie van veranderende praktijken, nieuwe gewaskeuzes en intensieve samenwerking tussen boeren, adviseurs en beleidsmakers, kunnen we mogelijk een evenwicht vinden tussen productiviteit en duurzaam behoud. “En dat de regen hieraan bijgedragen heeft, is mooi meegenomen”, aldus Ap.

Mede mogelijk gemaakt door:

Het project Maandewark wordt uitgevoerd met subsidie van het ministerie van EZK en het ministerie van LNV: samen leren in projecten duurzamere landbouw. Dit project richt zich op het optimaliseren van de mineralenkringloop in negen grondwaterbeschermingsgebieden met dertig deelnemers. Deelnemers doen ervaring op met het telen van eiwitrijke gewassen, wat een veelbelovende strategie blijkt te zijn.