Regenereren betekent zo veel als ‘in oorspronkelijke toestand terugbrengen’. Binnen regeneratief boeren staat de bodem centraal: bodemverstoring minimaliseren, zo min mogelijk chemische middelen gebruiken, maximaliseren van de biodiversiteit door gewasrotatie en de bodem zo lang mogelijk bedekt houden met gewassen. Regeneratieve landbouw vergroot bovendien het vermogen van de bodem om koolstof op te nemen, waardoor er minder CO2 in de lucht blijft.

Set van methoden

Regeneratieve landbouw is een set van methoden met als uitgangspunt een gezond en veerkrachtig landschap. Sytze Waltje, projectaccountmanager bij DLV Advies: “Het betekent niet dat er binnen de huidige landbouwpraktijk niet wordt nagedacht over goed bodembeheer en verantwoorde bemesting. Velen leggen de focus al op minimalisatie van gewasbeschermingsmiddelen en (kunst)meststoffen. Maar een groot aantal boeren is in meer of mindere mate gebonden aan het oude systeem, bijvoorbeeld door de reeds aanwezige stallen of machines. Mede daardoor is er voor regeneratieve landbouw geen ‘one size fits all’; het gaat om maatwerk per bedrijf. Wel kan iedere agrariër, van intensief tot extensief en van gangbaar tot biologisch, maatregelen nemen richting duurzame landbouw. De maatregelen zijn afhankelijk van de visie en bedrijfsvoering van de ondernemer, maar het zal altijd gaan om zo min mogelijk input van buitenaf en zo veel mogelijk een gesloten kringloop.”

Concrete handelingen op het bedrijf

Een gezonde bodem en gezond bodemleven zorgen voor plantengroei, regulatie van koolstof in de bodem, een goede waterhuishouding en het in gang houden van nutriëntenkringlopen. Waar kun je aan denken als je maatregelen richting regeneratief boeren wilt ondernemen:

• Natuurlijke bemesting, zoals compost, ruige mest of bokashi op het land om het bodemleven te voeden.
• Zeeschelpen op het land om de verhouding mineralen in de bodem in balans te brengen. Ook steenmeel (bijvoorbeeld Olivijn) kan een alternatief zijn voor reguliere kalk, bovendien kan er onder bepaalde condities CO2 opgeslagen worden.
• Stripgrazen, waarbij koeien op korte tijd op een klein stuk land grazen en zo de grond opentrappen en de mest in de bodem stampen.
• De grond zo lang mogelijk bedekt houden met gewassen door meer dan één soort gewas op een perceel te verbouwen, zodat het land niet braak komt te liggen en uitputting van de grond wordt voorkomen.
• Tegengaan van bodemverdichting, bijvoorbeeld door mulchen en zaaien in 1 werkgang.
• Toepassen van niet-kerende grondbewerking of minimaal ploegen, waardoor het organisch stofgehalte in de bodem hoog blijft en er meer voedingsstoffen voor het gewas beschikbaar zijn. Zie ook de video's over niet-kerende grondbewerking.

• Bloemrijke akkerranden en kruidenrijk grasland voor het verbeteren van de bodemvruchtbaarheid en het verhogen van de droogtetolerantie van het grasland. Zie ook de video's over kruidenrijk grasland.

• Zorgen voor voldoende biodiversiteit, waardoor natuurlijke plaagbestrijding de inzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen vermindert.
• Vermijden/beperken van kunstmest.
• Zoeken naar nieuwe combinaties van gewassen of gewassen die in rotatie bodemversterkend werken, zodat ongewenste bodemprocessen en organismen minder invloed hebben op vervolgteelten. Hierdoor is beperking van chemische inzet mogelijk.

Natuurinclusief werken en kringlooplandbouw kun je zien als een onderdeel van regeneratieve landbouw. Er ontstaat een min of meer gesloten systeem met een gezond bodemleven waarbinnen planten andere planten versterken, de verspreiding van bodemgerelateerde ziekten wordt verminderd en gewassen worden beschermd tegen plagen door natuurlijke vijanden van plaaginsecten.

Nog veel leren

In Nederland zijn momenteel veel initiatieven tot regeneratieve landbouw. De meeste bevinden zich in de start- en testfase. Welke gewassen kun je in combinatie telen en hoe en wanneer moet je dan oogsten? Is het arbeidstechnisch mogelijk om kippen achter koeien aan te laten lopen om de mest verder te verspreiden? Hoeveel kippen moet je dan hebben om het rendabel te maken? Hoe voorkom je dat de kippen aangevallen worden door roofdieren?

Bij een regeneratieve boerderij is het zeker zoeken naar het verdienmodel; hoe is de duurzame productie te verwaarden? Elk transitiepad naar duurzamere landbouw vraagt om eigen afspraken over bijvoorbeeld het verdienmodel, het wegnemen van belemmerende wetgeving en het verwerven van kennis.

Meer weten over regeneratieve landbouw?

Wilt u meer weten over regeneratieve landbouw, dan kunt u contact opnemen met Sytze Waltje.