Mag de koe nog wel in de wei? Die vraag lijkt centraal te komen staan in de discussies over de gevolgen van de stikstofuitspraak van de Raad van State. Toch gaat het in de kern niet om die vraag. Koeien mogen in de wei. Alleen zal weidegang betrokken moeten worden bij de vergunningverlening voor bedrijven met melkvee.

Dat beweiden onderdeel moet uitmaken van een vergunning is geen vraag die pas is opgekomen nadat de Raad van State de ingrijpende uitspraak deed om het Programma Aanpak Stikstof buiten werking te zetten. Juristen hebben daar al in de vorige eeuw op gewezen. Nu ligt het probleem levensgroot op tafel. Een adviescollege onder voorzitterschap van Johan Remkes moet een oplossing zoeken voor al die verleende vergunningen waarbij het beweiden niet is meegenomen.

Sommigen zeggen dat het denkbaar is dat het houden van vee, inclusief het weiden en bemesten, in bepaalde gebieden en onder bepaalde voorwaarden (bijvoorbeeld bij een bepaalde afstand en een met zekerheid dalende lijn van de depositie) wordt vrijgesteld van een vergunning. Maar daarvoor moet dan wel een stevige onderbouwing komen, die laat zien dat daarmee de natuur geen schade lijdt of, liever nog, de situatie van de natuur verbetert. In elk geval moet er voor het komende weide- en mestseizoen (uiterlijk 1 februari 2020) duidelijkheid zijn.

Extern salderen weer in beeld

Het betrekken van weidegang in de vergunningverlening is niet meer dan een onderdeel in het complexe probleem dat is ontstaan over de vraag hoeveel stikstofuitstotende economische activiteit in Nederland nog mogelijk is zonder de voor stikstof gevoelige natuur te schaden. Volgens de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn is Nederland verplicht de toestand van kwetsbare natuur te beschermen en te verbeteren.

Met het wegvallen van het PAS is het voor ondernemende veehouders niet meteen onmogelijk hun bedrijf door te ontwikkelen. Een oude optie voor bedrijfsontwikkeling komt nu weer in beeld: extern salderen. De rechten van stoppende bedrijven in de omgeving kunnen in de huidige situatie gebruikt worden voor bedrijfsuitbreiding. Overigens kunnen hiervoor niet de rechten gebruikt worden van gestopte bedrijven die tussen 1 juli 2015 en 1 juli 2018 geen uitstoot hadden. Want de stikstofuitstoot van die bedrijven is zeer waarschijnlijk al gebruikt binnen het PAS.

Stikstofruimte voor andere sectoren

In de uitspraak van de Raad van State staat nadrukkelijk dat onherroepelijk verleende natuurvergunningen onder het PAS geldig blijven. Maar de Wet natuurbescherming biedt de mogelijkheid om ook onherroepelijke vergunningen terug te draaien. Dat kan als de omstandigheden sinds de vergunningverlening zo zijn gewijzigd dat de verleende vergunning niet zou zijn verleend als deze omstandigheden bekend waren geweest ten tijde van de vergunningverlening. Kortom, dit geeft juridische ruimte alsnog zo’n vergunning ter discussie te stellen en te laten intrekken. Luchtvaart, woningbouw, industrie en veehouderij doen allemaal een beroep op de stikstofruimte.

De schaarse stikstofruimte wordt inzet van een strijd tussen verschillende sectoren. Veehouderij, luchtvaart, industrie, woningbouw, verkeer, voor al die activiteiten is stikstofruimte nodig. Om de natuur te beschermen, in stand te houden en te verbeteren zal de stikstofruimte eerder afnemen dan toenemen, dus moet het adviescollege van Johan Remkes ook kijken naar de vraag wie waar het eerst recht op heeft.

Nu al zijn er bedrijven van buiten de landbouw die hun licht opsteken bij agrarisch adviseurs om te zien of er stikstofruimte te halen valt bij stoppende veehouders. De overheid werkt op dit moment aan de inkrimping van de veestapel door de warme sanering in de varkenshouderij. Die ingreep met bijna € 200 miljoen aan belastinggeld zal niet alleen de geurhinder verminderen, maar ook de stikstofuitstoot.

Bescherming privacy

Door een ingreep van DLV Advies zal de milieuactiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) niet een link kunnen leggen tussen bedrijfsnamen enerzijds en gegevens over meldingen in het Aerius-systeem binnen het Programma Aanpak Stikstof anderzijds. Daarmee wordt het voor MOB praktisch onmogelijk de provincies te verzoeken om specifieke bedrijven te controleren.
MOB heeft bij de provincies gegevens opgevraagd van meer dan 3.000 PAS-meldingen. Door het wegvallen van het PAS hebben de meldingen volgens MOB hun rechtskracht verloren en moeten de provincies daarop handhaven.
Jeroen van Boxmeer van DLV Advies zegt dat hij namens tientallen klanten aan het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gevraagd heeft de bestanden zodanig te versleutelen dat namen en adressen niet kunnen worden achterhaald. Het ministerie heeft de gegevens omgezet in een bundel geanonimiseerde berekeningen met dieraantallen, zonder dat namen en/of adressen van de betrokken bedrijven kunnen worden achterhaald. 
Van Boxmeer: “Hiermee hebben we bereikt dat de privégegevens van de opgevraagde PAS-meldingen zo veel mogelijk beschermd blijven.”

Dit artikel is verschenen op Boerderij.nl.