Uit meerdere onderzoeken die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd, blijkt dat vlot drogen na het inschuren en daarna verwarmen naar 30 tot 32 °C het beste uitpakt voor de kwaliteit van zaaiuien. Maar vlot drogen van uien is met de hoge gasprijzen van vandaag de dag wel prijzig geworden. Hoe kun je bij hoge gasprijzen uien zo snel en goedkoop mogelijk drogen?

Vocht in uien

Vers geoogste uien bevatten veel vocht. Een deel hiervan (vocht van het loof en vocht dat in de nek van de ui zit) kan gemakkelijk verdampen. Door de jaren heen is dit ongeveer 3 tot 8% van het gewicht van de ui. Zolang dit vocht niet is verdampt, is de luchtvochtigheid van de partij hoog en dat kan leiden tot verwering. Bovendien zorgt die hoge luchtvochtigheid ervoor dat schimmelziekten als koprot kunnen doorgroeien. Voor de verdamping van dit vocht is veel energie nodig. Het verdampen van 6% vocht kost 135 MJ per ton uien. Eenzelfde hoeveelheid energie is nodig om uien 35 graden op te warmen. Tijdens het droogproces moet je deze energie aan de lucht onttrekken. Als de lucht onvoldoende energie bevat, zal die uit de ui worden gehaald. Daardoor koelen de uien af. Hoe verder ze afkoelen, des te trager ze drogen. De energie om te drogen moet dus van buiten of de kachel komen.

Warmte van buiten benutten

Wil je energie besparen, dan moet je de warmte van buiten maximaal benutten. Dat begint al bij het oprapen. Als de uien gerooid worden in een mooie week hebben veel telers de neiging om deze op het veld alvast te drogen. Toch blijkt uit diverse praktijkonderzoeken van DLV Advies dat het drogen in het zwad vaak tegenvalt. Een week drogen heeft maar weinig effect. Weliswaar drogen de uien overdag 6 tot 8 uur, maar die winst gaat in de nacht weer verloren; de uien worden weer nat.
In diezelfde mooie week kun je met de uien in de schuur veel meer energie besparen. In de schuur droogt het product namelijk veel beter, doordat je de lucht er geforceerd langs blaast. Bovendien komt er in de bewaring ’s nachts geen vocht meer bij. De warmte overdag zorgt ervoor dat het drogen vlot gaat en dat er veel goedkope warmte van buiten beschikbaar is voor het drogen. Kortom: een korte veldperiode is vaak energiezuiniger dan een lange veldperiode. Beperk de veldperiode van zaaiuien daarom tot een dag. Net voldoende om aanhangend vocht af te drogen. Wanneer de uien voldoende warm naar binnen gaan, komt dit ook ten goede aan de kwaliteit van het product.

100% buitenlucht

Tijdens het drogen bepaalt het dauwpunt van de lucht hoeveel vocht er verdampt en hoeveel energie er nodig is. Harrie: “Stel de partij is 20 °C. Bij een dauwpunt van 16 graden moet de lucht dan tot 28 graden opgewarmd worden om te voorkomen dat de partij afkoelt. Deze 8 graden wordt benut als energie om het vocht te verdampen. Als het overdag 22 graden is, komt de helft van de warmte van de zon en de andere helft van de kachel. Minder opwarmen zonder de partij af te koelen is alleen mogelijk met bijvoorbeeld 50% menglucht. Hiermee verhoog je het dauwpunt naar 18 graden. De inblaaslucht zal dalen naar 21 graden. Om de partij op 20 graden te houden, moet je nu de lucht opwarmen tot 24,5 graden. De kachel warmt nu geen 6, maar 3,5 graden op en de kachel draait op 60% van zijn capaciteit. Het drogen duurt echter twee keer zo lang en dat kost uiteindelijk veel meer energie. Deze rekensom geldt ook voor de nachtelijke uren. Met menglucht bespaar je geen gas. Je kunt beter 100% buitenlucht gebruiken.”

Toerental ventilatoren verlagen

Wel is het mogelijk om tijdens het drogen het toerental van de product-ventilatoren te verlagen als de kachel te klein is. ’s Nachts en op koude dagen is een temperatuur van 28 graden niet haalbaar. Maar als je minder lucht naar binnen haalt, warmt die wel meer op. Als je het toerental van de ventilatoren halveert, warmt de lucht twee keer zo veel op. Het energieverbruik van de ventilatoren daalt op dat moment naar 12,5%. Met een lager ventilatortoerental bespaar je energie, blijf je maximaal drogen en voorkom je dat de partij afkoelt. Doe dit voornamelijk ’s nachts. Overdag kun je het beste gebruikmaken van de warme lucht van buiten.

Terugregelen van de kachel niet wenselijk

Het terugregelen van de kachel om gas te besparen, is ook niet wenselijk. Hiermee duurt het drogen alleen maar langer en bespaar je geen energie. Maak vooral gebruik van warme dagen om zoveel mogelijk te drogen. Bedenk daarbij dat bij een dauwpunt van 16 graden een inblaastemperatuur van 28 graden ideaal is. Alle warmte wordt dan effectief gebruikt. Gemiddeld ligt het dauwpunt echter tussen de 12 en 14 graden. Dat betekent dat de inblaastemperatuur nog hoger mag liggen. Alleen als de inblaastemperatuur echt te hoog wordt, is terugregelen van de kachel aantrekkelijk.

Nadrogen

Het continu drogen kan stoppen als de luchtvochtigheid van de partij daalt. Dat gebeurt eerder dan dat de uitgaande lucht in temperatuur stijgt. Gebruik daarom een luchtvochtigheidsmeter op het product. Als die luchtvochtigheid onder de 60 tot 70% daalt, is het zinvol om de partij op te warmen naar 30 tot 32 °C. Harrie: “Dit lijkt veel energie te kosten, maar dat is niet zo. Om dit zo zuinig mogelijk te doen, is het advies om hiervoor maximaal 10 tot 20% buitenlucht te gebruiken. De praktijk leert dat het opwarmen dan ook snel gaat. Daarnaast wordt de energie die je in de partij stopt, gebruikt om de partij na te drogen. Tijdens dat nadrogen heb je geen kachel meer nodig. Alle energie zit immers al in de partij. Het nadrogen kan het beste op de RV-meter. Zodra de luchtvochtigheid op 70 tot 80% komt, gaan de ventilatoren aan. Hierbij kan het toerental van de ventilatoren flink omlaag. Verder is het handig om op het warmste moment van de dag na te drogen. Op deze manier realiseer je tijdens het nadrogen een forse energiebesparing”, aldus Harrie.

Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen van LandbouwMechanisatie.