Valse meeldauw heet niet voor niets destructor, of vernietiger. Eén besmet uitje in je uitgangsmateriaal en het kan al enorme schade aanrichten in een gewas. Valse meeldauw komt ook in de buitenlucht voor, maar voorkomen moet worden dat het in eerstejaarsplantuitjes beland. Daarbij komt dat een gewas dat voor 99,9 procent vrij van valse meeldauw wordt verklaard nog niet als genoeg wordt ervaren in de sector.

Met onder andere advies van Harrie Versluis van DLV Advies werd de behandeling met warme lucht tegen de valse meeldauw uitgewerkt. Het resultaat is dat die methode dit jaar erkend is. Versluis vindt het een vooruitgang dat de warmeluchtbehandeling direct na drogen en inschuren gebeurt. "Telers werkten eerst met een warmwaterbehandeling, het koken van plantgoed noemden we dat. Dat heeft als nadeel dat de uitjes slechter bewaarbaar waren. Het gebeurde daarom pas in het voorjaar." Telers ervaren dat de effectiviteit van de warmeluchtbehandeling daardoor mogelijk nog wat groter wordt doordat ze de ziekte zo in de kiem al doden.

Goede luchtverdeling van belang

Met de warmtebehandeling zoeken de telers de grens op, door de ziekte te doden en het plantgoed zo vitaal mogelijk te houden. Voor telers is het belangrijk om de klimaatcel goed geïsoleerd te houden, met de mogelijkheid om de lucht gelijk te verdelen over alle kisten die erin staan. Daarmee kan een partij in vijf dagen op bijvoorbeeld 42,5 graden komen, om vervolgens een partij tenminste 24 uur op 41,5 graden te houden onder 80 procent luchtvochtigheid. Op deze manier wordt de schimmel in alle bolletjes gegarandeerd gedood.

Bij de goede luchtverdeling komt de kennis van Versluis van pas. Een partij eerst luchtdroog maken is van belang. Versluis: "Om de agressieve ziekte 100 procent te pakken, is de maximale temperatuur van 42,5 graden bij de beste luchtverdeling nodig. We blazen die lucht via de kistenpallet de cel in. De cel is ook nog uitgevoerd met vloerverwarming, omdat we zeker willen zijn dat het egaal warm wordt."
Voor de valse meeldauw is de hoogste temperatuur nodig. Een andere ziekte die de methode doodt, is koprot. Daarvoor is een verhitting tot 39,5 graden al genoeg. Het is een mooie en belangrijke bijvangst, als de teler tegelijk deze probleemziekte uit het plantgoed blaast.

Energievriendelijk systeem

Sommige telers hebben bij de bouw van een bewaring gekozen voor een opzet die energievriendelijk is. De warmte die vrijkomt bij de koeling van verse producten, wordt dan weer gebruikt bij de verwarming van de partijen plantgoed ontsmet zijn. Zonnepanelen leveren elektriciteit voor het systeem. Alles bij elkaar is het energiegebruik laag en de effectiviteit maximaal. Versluis zegt dat veel bewaringen geschikt zijn te maken voor dit systeem. "Het belangrijkste is dat de luchtverdeling perfect is. Je kan dus wel een oudere bewaring hebben, als dat maar in orde is. Wat je nodig hebt zijn goede ventilatoren en kachels. Geen propaankachels, want die verwarmen niet egaal", vertelt hij. "Bij de proeven gebruikten we warmtewisselaars op basis van water, zoals we dat in de bloembollensector veel zien. Bij hyacinten gebruiken de telers ook dit soort methodes met kritische temperaturen. Wij kijken als uiensector dan ook naar de oplossingen die de bollenteelt voor ziekteproblemen bedenkt."

Aan de slag met nieuwe methode

Alle partijen, inclusief de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, staan achter de methode. Telers kunnen er nu dus vanuit gaan dat er geen primaire besmettingsbron meer in de uitjes voorkomt. Het is bruikbaar voor gangbare en biologische telers. De verwachting is dat deze nieuwe methode snel wordt overgenomen door telers.

Kleine haard al gevaarlijk bij valse meeldauw Uienplantgoed moet vrij zijn van valse meeldauw, zo staat in de Regeling bestrijding schadelijke organismen. Verdachte partijen uitjes kunnen een warmwaterbehandeling volgens het protocol van de keuringsdienst Naktuinbouw krijgen. In 2019 mogen de uitjes ook een behandeling met warme lucht krijgen. Dan is er minder risico op kruisbesmetting met andere ziektes dan valse meeldauw. En de uitjes verkleuren minder. Ieder uitje in de partij moet na de behandeling vrij zijn van de ziekte. Daartoe stelt de teler de vooraf gedroogde uitjes gedurende tenminste 24 uur bloot aan een temperatuur van minimaal 41,5 graden bij een luchtvochtigheid van minimaal 80 procent. Valse meeldauw kan snel grote delen van percelen infecteren en vernietigen. Vanwege dat destructieve karakter van de ziekte is de tolerantie voor de schimmel in een partij plantgoed nul.

Dit interview met Harrie Versluis is verschenen op de website van Nieuwe Oogst.