Gerard Migchels (Wageningen University & Research (WUR)) en Wiepk Voskamp (Van Hall Larenstein (VHL)) vertelden onlangs aan deelnemers van de studiegroepen Foarûtbuorkje: mear mei minder over verschillende verdienmodellen bij verbreding van de melkveehouderij. Gerard startte zijn presentatie met een uitleg over de ondernemerskwaliteiten. Daarna was er onder meer aandacht voor ‘Hoe ga je om met stikstofreductie en hoe kun je daarmee geld verdienen?’, ‘Wat kun je met energie in de landbouw?’ en ‘Beschikt multifunctionele landbouw over een serieus verdienmodel?’. Wiepk hield daarna een workshop waarin de deelnemers vanuit hun eigen bedrijf verder konden werken aan de invulling van verdienmodellen.

Druk op de bedrijfsvoering

Externe en interne factoren zetten druk op de bedrijfsvoering. Extern zijn er de eisen die de overheid stelt aan stikstof, nitraat en fosfaat en de omgevingswet, de weersveranderingen en de eisen die de keten stelt aan duurzaamheid en kwaliteit. Intern wordt vaak een eenzijdig businessmodel gehanteerd en is er weinig aandacht voor optimaal gebruik van productiemiddelen en energie. Ids van der Ploeg, adviseur Financieel Management: “Elke goede boer heeft momenten waarop hij, al dan niet samen met zijn adviseur, kritisch kijkt naar zijn eigen bedrijfsvoering en wat er in de markt gebeurt. Daarbij komen ideeën voor optimalisering, mogelijkheden voor aanpassingen en kansen voor alternatieve bedrijfsvoeringen naar boven. Zaak is om de opgedane inzichten te vertalen naar realistische stappen binnen het eigen bedrijf.”

Stikstof is reduceren en terugverdienen

Tijdens zijn presentatie toonde Gerard de modelberekeningen voor een intensief en een extensief melkveebedrijf in veenweidegebied als ze stikstofmaatregelen nemen.

Met integraal invoeren van maatregelen kun je het meeste besparen, vertelde Gerard om direct daarna aan te geven hoe je die maatregelen borgt.

• Verlagen van de TAN (de hoeveelheid stikstof die in principe kan vervluchtigen als ammoniak) door minder jongvee, minder eiwit/juiste stikstofvorm, meer energie/beter eiwit.
• Meer weidegang via poortjes en daling van het CO2-gehalte in de stal naar achtergrondswaarde.
• Verdunnen van mest betekent letten op de verhouding mest-water (volume) en de EC-waarde (geleidbaarheid van de mest).

Er zijn echter ook hindernissen te nemen bij een verdienmodel geënt op stikstofvermindering, vervolgt Gerard zijn verhaal. “Collectieve afspraken worden niet vertaald naar individuele doelstellingen, er is geen onafhankelijk voeradvies en de prijselasticiteit is gering: extra aandacht dus meer manuren versus besparing.”

Verbredingsactiviteiten zijn aanvullende inkomstenbron

Uit de resultaten van de Landbouwtelling van het CBS blijkt dat het aantal agrarische bedrijven dat door verbredingsactiviteiten een aanvullende inkomstenbron heeft, in 2020 is gestegen naar 22.000. Daarbij is het aandeel van de verbredingsactiviteiten in de omzet toegenomen. In 2020 haalde 19% van de bedrijven met verbreding meer dan de helft van de omzet uit deze activiteiten. Bij deze getallen maakt het CBS het voorbehoud dat, als gevolg van wetgeving en fiscale voordelen of risicospreiding, steeds meer ondernemers hun bedrijven splitsen in meerdere zelfstandige bedrijven met een eigen rechtsvorm en boekhouding. Deze bedrijven komen mogelijk niet in beeld via de Landbouwtelling.

Bron: //www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/80807NED?dl=4653F

 

Energie in de landbouw

Steeds meer agrariërs wekken duurzame energie op voor derden, blijkt uit de cijfers van het CBS. Het is de verbredingsactiviteit die het meeste groeide in de afgelopen vier jaar. Energieproductie voor eigen gebruik wordt niet als verbreding beschouwd. In 2020 waren er zo’n 3.500 bedrijven die energie opwekten voor levering aan bijvoorbeeld het elektriciteitsnet. Vooral zonne-energie is populair. Lees meer over subsidie op zonnepanelen in ISDE voor klein zakelijke aansluiting.

Multifunctionele landbouw

Bij multifunctionele landbouw kun je denken aan zaken als agrarische kinderopvang, boerderijeducatie, agrarisch natuurbeheer, plattelandstoerisme en boerderijverkoop. Bedrijven die agrarische productie combineren met het leveren van diensten aan burgers. Het aantal landbouwbedrijven dat op de boerderij producten verkoopt aan consumenten of direct levert aan horeca en detailhandel, groeide naar 7.200 in 2020, bijna drie keer zoveel als vier jaar eerder. Daarmee heeft multifunctionele landbouw dus een serieus verdienmodel waarmee wordt gewerkt aan risicospreiding.

Meer informatie

In het project Foarûtbuorkje: mear mei minder begeleiden DLV Advies en Van Hall Larenstein jonge veehouders bij de onderwerpen bemesting, bodem, (voeder)teelt, voeding en KringloopWijzer. In de studiegroep worden actuele thema’s gekoppeld aan bedrijfseigen cijfers. Doel van het project is veehouders door kennisdeling te stimuleren om andere werkprocessen, technieken en denkwijzen door te voeren op het eigen bedrijf. Je kunt je nog aanmelden voor deelname in 2021 (programma). Neem voor meer informatie of aanmelden contact op met Ids van der Ploeg of Michiel Meindertsma.

Het project is mede mogelijk gemaakt door steun van de provincie Friesland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.