De afgelopen periode heeft de rechter het druk gehad met uitspraken over besluiten voor natuurvergunningen. Zo wordt de emissie van sommige activiteiten  sinds jaar en dag bepaald op basis van een door de overheid vastgestelde emissiefactor. Deze emissiefactor is wetenschappelijk onderbouwd en op proeflocaties bemeten. “De rechtspraak lijkt nu af te gaan stappen van deze emissiefactoren en aan te sturen op real time metingen. Of de praktijk daar klaar voor is moet nog blijken”, zegt Jeroen van Boxmeer, adviseur ROM bij DLV Advies en betrokken bij stikstofdossiers binnen en buiten de agrarische sector. 

‘Use it or lose it’

Andere uitspraken richten zich op de verhouding tussen natuurvergunningen en milieuvergunningen, maar ook op het feitelijk gebruiken van vergunde rechten. “Een vergunning geeft recht op het uitvoeren van een activiteit, maar in de praktijk worden niet alle activiteiten ook daadwerkelijk uitgevoerd of na een tijd gestaakt. Veel ondernemers willen dit ongebruikte recht graag op een andere manier vorm gaan geven en vragen daarom een vergunning aan. De rechter legt in recente uitspraken druk op deze latente ruimte. “Voor meer zekerheid lijkt de term ’use it or lose it‘ het devies te gaan worden”, aldus Jeroen.

PAS-melders voortgang

Te midden van de ontwikkelingen vinden we nog de PAS-melders. Deze bedrijven hebben in het verleden een stikstofmelding gedaan van de activiteiten. Deze meldingen zijn in 2019 ongeldig verklaard, waardoor veel bedrijven plots in een illegale situatie zijn beland, niet alleen bij de agrarische PAS melders, maar bij alle bedrijven die te maken hebben met stikstof. De overheid heeft beloofd deze situaties te legaliseren, maar drie jaar na de uitspraak zijn er nog amper legalisaties uitgevoerd. De belofte van de overheid om alle aangemelde PAS-meldingen binnen drie jaar te gaan legaliseren geeft hoop, maar op dit moment staat nog niet vast wanneer die periode van drie jaar ingaat.  
Ondertussen maken milieugroeperingen wel haast met procedures om handhaving te krijgen op deze ontstane illegale situaties. Zo heeft de rechter recent bepaald dat alle adresgegevens van de PAS-melders openbaar moeten worden gemaakt, maar ook dat overheden bij PAS-melders verplicht moeten handhaven als daarom verzocht wordt.
“Kortom, de PAS-melders komen verder en verder in het nauw. In veel gevallen is het dan ook aan te raden om de legalisatie van de PAS-melding niet af te wachten, maar zelf actief in actie te komen."

lees meer over 'Minister moet adresgegevens PAS-melders openbaar maken

Update AERIUS

Het door de overheid verplichte rekenprogramma AERIUS kent sinds de PAS-uitspraak van 2019 jaarlijks een update. Elke update heeft effecten op de uitkomsten van berekeningen. Vaak komt dit door een groter detailniveau van de invoergegevens. In januari van dit jaar is er opnieuw een grote update uitgevoerd. De belangrijkste aanpassing hiervan betrof het afkappen van de rekenafstand tot een maximum van 25 km. De minister heeft voor deze afkapping gekozen om de vergunningverlening makkelijker te maken. Jeroen: ”Bij de aankondiging van deze maatregel hebben wij al onze vraagtekens geplaatst.” Voor elke emissiebron (schoorsteen, transportvoertuig enz.) wordt nu een cirkel van 25 km gehanteerd. “Doordat die bronnen verspreid liggen, komen de rekencirkels van iedere aparte bron op een andere plek te liggen. Zo kan het voorkomen dat AERIUS op een specifiek punt de ene bron wel meerekent en de andere bron niet, terwijl de bron op meer dan 25 meter afstand in werkelijkheid wel effect kan of zal hebben”, vervolgt Jeroen. “Wanneer er op die plekken beschermde natuurgebieden liggen, ontstaan er foutieve rekenresultaten. Zeker bij grotere berekeningen zijn de resultaten hierdoor onvoorspelbaar geworden. Als gevolg hiervan hebben verschillende provincies de vergunningverlening weer stilgelegd. De uitvoering van de 25 km afkapgrens heeft dus het tegenovergestelde effect bereikt als waar het voor bedoeld is.”

Vooralsnog lijken vergunningaanvragen zonder vreemde berekeningsuitkomsten op korte termijn wel door te kunnen gaan. Binnenkort komt AERIUS met een nieuwe update. “Wij hopen dat dit gebaseerd is op één rekengebied waarin alle bronnen vallen. Dit is bij andere emissieberekeningen in de vergunningverlening de standaard.”

Politieke ontwikkelingen: jacht op latente ruimte

Deze ontwikkelingen in rechtspraak en rekenprogramma’s worden in de politiek veelvuldig besproken. Maatschappelijk lijkt het onderwerp minder te leven. In een poll (NOS) over belangrijke dossiers vlak na de kabinetsformatie blijkt dat het Nederlands publiek het klimaat, woningtekort en de zorg veel belangrijker vindt dan het stikstofdossier.

Vanuit milieugroeperingen wordt de politieke druk echter vol op het stikstofdossier gehouden. Dit lees je terug in nieuwsartikelen over verleende natuurvergunningen met zogenaamde spookstikstof. Wanneer je dieper naar die dossiers kijkt, blijkt dat er in veel gevallen wordt gesaldeerd met veehouderijbedrijven die nog wel een vergunning hebben voor het houden van dieren, maar daar in werkelijkheid al mee zijn gestopt. Juridisch gezien staat de wet deze manier van werken toe. Belangrijk is dan wel dat de vergunningen ook echt kloppen en dat het veehouderijbedrijf zonder nieuwe vergunning weer zou mogen opstarten. De maatschappelijke discussie zit hem vooral in het mogelijk maken van emissie middels het salderen met emissie die er feitelijk niet is.

Wachten wordt niet beloond

Door al deze ontwikkelingen lijkt de vergunningverlening moeilijker te worden. “Toch zal niets doen voor veel bedrijven in de industrie, (woning)bouw en andere grote activiteiten alleen maar zorgen voor grotere problemen”, vervolgt Jeroen.  “Milieugroeperingen, maar ook buurtbewoners kunnen verzoeken tot handhaving. Wanneer een bedrijf niet kan aantonen dat het stikstofdossier van zijn bedrijf in orde is, kunnen ze gedwongen worden (gedeeltelijk) te stoppen. In zo’n geval zal stikstof aangekocht moeten worden en in een vergunning worden opgenomen voordat het bedrijf weer mag opstarten. De algehele trend daarbij is dat er steeds meer stikstof uit de markt zal verdwijnen. Het aanbod wordt dus lager en de prijzen zullen daarmee stijgen. Daarnaast wordt het vinden van geschikte stikstof moeilijker door wijzigingen in beleid. Dit zien we al terug met de afkapgrens in AERIUS, waarbij verkopende partijen binnen 25 km van de aankoper moeten liggen.”

Lees meer over Stikstofregelingen, start op tijd
 

Onderneem actie

Het is dus zeker aan te raden om niet achterover te gaan leunen, maar op tijd actie te ondernemen. DLV Advies hanteert een stappenplan om af te wegen wat de beste strategie is. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze adviseurs of vul onderstaand formulier in en wij nemen binnenkort vrijblijvend contact met u op.