“Het intrekken van latente stikstofruimte blijft een gevoelig onderwerp,” zegt Suzanne ter Wiel-van der Heijden, adviseur Ruimtelijke Ordening en Milieu. Eerder werd bekend dat de provincie Noord-Brabant vanaf volgend jaar latente ruimte gaat intrekken. Andere provincies hebben nog geen concrete plannen of weten überhaupt niet hoeveel latente stikstofruimte er is.

Vrijkomende stikstofruimte voor PAS-melders

“Provincie Gelderland wil met het oog op de naderende PAS-meldersdeadline op 28 februari a.s. haast maken voor deze groep boeren,” vervolgt Suzanne. “In de Statenbrief staat dat het nog onduidelijk is hoe de plannen van minister Wiersma voor PAS-melders precies doorwerken. Gelderland wil hier niet op wachten en gaat een beleid opstellen voor latente stikstofruimte om te voorkomen dat deze opnieuw in gebruik wordt genomen." In nieuwe vergunningen zal worden opgenomen dat binnen drie jaar gestart moet zijn met de vergunde activiteiten. Na drie jaar wordt latente ruimte ingetrokken. In de Statenbrief worden ook bronmaatregelen en een gebiedsgerichte aanpak Veluwe genoemd als belangrijke onderdelen van de aanpak. Specifieker staat in de brief dat vanaf juli 2025 gebiedsgericht gekeken zal worden naar niet (meer) gerealiseerde activiteiten en dat deze als eerste zullen worden ingetrokken.

Kritiek op huidige aanpak

In mei 2019 zette de Raad van State een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Sindsdien is de verlening van Natuurbeschermingswet-vergunningen stil komen te liggen. Suzanne: “Dit heeft geleid tot een situatie waarin vergunningaanvragen worden afgewezen of vertraagd, waardoor geplande uitbreidingen of innovaties op bedrijven niet door kunnen gaan. Veel boeren worden hierdoor beperkt in hun bedrijfsvoering en ervaren financiële onzekerheid.” De provincie Gelderland wil met haar plannen een stap zetten in het oplossen van deze onzekerheid. Door latente stikstofruimte in te trekken, biedt dit mogelijkheden voor PAS-melders die nu vastlopen in de regelgeving. “Goed nieuws voor de PAS-melders in Gelderland, maar het intrekken van latente ruimte biedt geen oplossing voor alle betrokkenen. Er wordt niet-bestaande stikstof ingetrokken bij boeren die hiervoor een vergunning hebben, wat betekent dat de natuur er niets beter van wordt als de vergunningen worden ingetrokken. Ondernemers zullen zich gedwongen voelen zich te beschermen tegen deze actie, die zij als bedreiging voor hun bedrijfsvoering beschouwen. Deze boeren hebben hun zaken voor elkaar en worden nu geconfronteerd met het verlies van hun stikstofruimte. Dit kan ervoor zorgen dat ze alsnog kiezen om meer stikstof uit te stoten of de intrekking juridisch aan te vechten.”

Alternatieve oplossingen

Een betere aanpak zou zijn om stikstofruimte te zoeken bij boeren die meedoen aan de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijen (Lbv) of andere stoppersregelingen. Suzanne legt uit: “Door stikstofruimte te verwerven bij stoppersregelingen, kunnen we een eerlijkere en duurzamere oplossing bieden. Deze boeren krijgen compensatie én de vrijgekomen stikstofruimte kan efficiënt worden ingezet voor PAS-melders en andere bedrijven die nu vastlopen in de regelgeving.”

Haalbare afroming en verbeteringsverplichting

Suzanne pleit voor een verbeteringsverplichting in plaats van de huidige resultaatverplichtingen. “Ontwikkelingen moeten worden gestimuleerd waarbij van elke ontwikkeling een kleine, haalbare verbetering van de individuele stikstofdepositie wordt gevraagd. Dit kan bijvoorbeeld door extern salderen te stimuleren met een haalbare afroming per ontwikkeling. Zo draagt elke activiteit bij aan een kleine verbetering en wordt de natuurverbetering bekostigd door de markt.” Er moet in ieder geval snel iets veranderen, waarschuwt de adviseur. “Maatschappelijke en economische ontwikkelingen liggen stil en extern salderen zal onbetaalbaar worden. Bedrijven zullen niet meer kunnen investeren in verduurzaming. Noord-Brabant en Gelderland bieden inmiddels meer duidelijkheid omtrent het beleid. Goed dat ze iets doen, maar het intrekken van latente ruimte bij actieve bedrijven zorgt alleen maar voor meer druk op het systeem", aldus Suzanne. 

Stappenplan latente ruimte

Om boeren te helpen bij het navigeren door deze complexe regelgeving en te bepalen welke stappen zij moeten ondernemen, heeft DLV Advies een stappenplan ontwikkeld. Met dit stappenplan krijgen boeren een duidelijk overzicht van de mogelijke stappen en oplossingen.

Na het beantwoorden van de eerste vraag, volgt het antwoord of een vervolgvraag